محصولات کشاورزی قاضی جهان

v     محصولات کشاورزی قاضی جهان

     محصولات کشاورزی عمده ترین تولیدات قاضی جهان می باشند چنانچه میزان تولید در هکتار محصولات آن به جز بادام و گندم آبی از متوسط تولید استانی بالاتر بوده است. قاضی جهان زمین کشاورزی دیم نداشته و تمام اراضی زیر کشت آن بوسیله مخازن زیرزمینی و نهرهای منشعب از رودخانه نوشین چای آبیاری می شوند. بخش باغداری نسبت به زراعت رونق فراوان داشته و یکی از مناطق مهم تولید میوه استان محسوب می گردد. طبق آمار و اطلاعات اداره جهاد کشاورزی استان، کل زمینهای زیر کشت قاضی جهان 520 هکتار بوده که 228 هکتار آن برای زراعت و 292 هکتار آن به باغداری اختصاص داشته است. جدول زیر آمار انواع و میزان تولیدات زراعی قاضی جهان را که توسط سازمان جهادکشاورزی استان تهیه گردیده نشان می دهد.

نوع محصول	گندم	جو	نباتات علوفه ای	سیب زمینی	محصولات جالیزی	پیاز	نخود	جمع
سطح زیر کشت به هکتار	25	15	100	40	28	10	10	228
تولید در هکتار به تن	76/2	8/2	7	30	5/22	45	2	ـــ
تولید سالانه به تن	69	42	700	1200	630	450	20	3111

      اهمیت محصولات باغی قاضی جهان به مراتب بیشتر از تولیدات زراعی آن می باشد. براساس داده های آماری از کل زمینهای اختصاص یافته به باغداری بیشترین سهم را درختــان گردو و بـادام در اختیار گرفته اند. جدول زیر میزان تولید و مقدار اراضی باغی قاضی جهان را در سال 1371 با ذکر متوسط تولید در استان نشان می دهد.

نوع محصول	بادام	زردآلو	گردو	سیب درختی	انگور	گلابی	گیلاس	توت	درختان غیر مثمر
مقدار زمین زیر کشت به هکتار	120	100	12	30	15	5/2	1	1	10
میزان تولید در یک هکتار به کیلوگرم	1666	12000	1583	25000	8000	28800	13000	15000	ـــ
متوسط تولید استان به کیلوگرم	2155	8293	3340	8155	4886	7540	4592	ـــ	ـــ

این آمار در سال 1383 نسبت به دوازده سال قبل از آن تغییر کرده و برخی از گردونه رقابت کنار رفته اندو در این قسمت ضمن تشریح هر یک از آنها به آن می پردازیم:

الف ـ گردو

     در تمامی باغات قاضی جهان گردو وجود داردوبه دلیل از بین رفتن درختان دیگر به علت وجود کوره هــای آجرپزی و کوره های زغال چوب که اینک با تمهیدات سازمان حفاظت محیط زیست از منطقــه جمع آوری شده اند درخت گردو جایگزین زردآلو، سیب، گلابی و بادام گردیده است و می توان گفت که قاضی جهان مملو از این میوه می باشد. درختان تنومند و بزرگی که گاه بلندی هر یک از آنان به 20 الی 30 متر می رسد. سطح زیرکشت درخت گردو در سال 1383 در حدود 130 هکتار بوده و سالانه قریب به 200 تن محصول از باغات جمع آوری می گردد. گردوی کاغذی و چوالدوز دو نوع از محصولات عمده گردوی قاضی جهان می باشد.

ب ـ گلابی

     هر شهر و منطقه ای میوه و سوغاتی مخصوص به خود دارد و در گذشته، گلابی قاضی جهان معروف بوده و بهترین سوغاتی آن محسوب می گردیده است و انواع مختلف آلاتپه، تبرزه، گیش ارموده، گلابی ارمود و ... دارد.

ج ـ زردآلو

     قاضی جهان در بین سالهای 1295 لغایت 1335 هجری شمسی بزرگترین تولید کننده و صادر کننده قیسی و برگه زردآلوی آذرشهر و بلکه اغراق نیست اگر بگوییم اولین در استان سوم کشور بوده است .وجود باغهای مملو از زردآلو و همچنین کارخانه های بزرگ تهیه برگه و قیسی،زردآلوی باغات آذرشهر، گوگان و آبادیهای اطراف را به سمت قاضی جهان می کشاند.

     بزرگترین کارخانه منطقه آذرشهر، کارخانه زردآلوی گیرخ نودانّی (چهل ناودان) قاضی جهان بود که صاحب اصلی آن شخص ثروتمند و متمولی به نام بارون آوانس بوداغیان و برادرانش بودند که از ارامنه کشورمان محسوب می شده و مالک بزرگترین بانک خصوصی تبریز در عهد رضاخان به شمار می رفتند و این کارخانه در بین سالهای 1295 الی 1300 هجری شمسی به مدیریت مرحوم حاج حسین کاظم زاده معروف به شریف ساخته شده و دارای انبارهای بزرگ و طویل و اتـاق هـای زیـادی بـوده که در منطقـه باغ شالی قاضی جهان و در قسمت جنوب غربی دیزج آقاحسن واقع گردیده بود.

     بارون آوانس به دلیل صداقت و امانت داری حاج حسین (شریف)، اداره این کارخانه بزرگ را به وی سپرده بود و در امور اداره آن دخالتی نمی نمود. در این کاخانه در حدود 200 الی 300 کارگر زن از گوگان، تیمورلو و قراغیل هر روز صبح تا عصر به کار مداوم می پرداختند.

      دومین کارخانه بزرگ زردآلوی قاضی جهان کارخانه مرحوم حاج حسین رنجبری در باغ حاج عباسعلی بود.

     زردآلو جزو میوه های هسته دار است که انواع مختلفی همچون رضی اریک، آجی اریک، اردوباد، سردری، حاج نصیر و شیریـن اریـک دارد که زردآلوی رضـی و تبـرزه قاضی جهـان از همه مرغوبتر و با ارزش تر می باشد.

     متأسفانه درختان حجیم زردآلو به علت وجود کوره ها خشک شد و اینک فقط از آنهمه درخت فقط صدها اصله آن باقی مانده است.

د ـ د- آلوچه  

     درختان آلوچه قاضی جهان انواع مختلفی همچون مراغه آلچاسی، قرمزی آلچا، تبرزه آلچاسی، ترش آلچا، پاییز آلچاسی و نارین آلچا دارد.

هـ ـ انگور

     تاکستانهای انگور قاضی جهان در سال 1383 حدود 25 هکتار از اراضی قاضی جهان را اشغال نموده که در همین سال مقدار تولید آن 160 تن می باشد. از محصـولات این تاکستان ها سبزه، کشمش و شیـره انگور تهیه می کنند. از انگورهـای آن می توان به انگورهای صاحبی، قزل اوزوم، تبرزه، گلین بارماقی، خلیلی، جغ جغا، کشمش سفید و قرمز، شاهانی و قره اوزوم (تولا گوزی) اشاره نمود.

              

و ـ بادام

     بیشترین درخت بادام قاضی جهان در منطقه ملادییز آن وجود دارد که به علت انتقال آب زرینه رود به تبریز و عبور لوله کشی گاز و همچنین بسیاری از عوامل آلوده کننده زیست محیطی، بیشتر این درختان از بین رفته و از 120 هکتار زمین زیر کشت درختان بادام در گذشته به 40 هکتار در سال 1383 رسیده است.

     از انواع بادام قاضی جهان می توان به پسته بادام، آجی بادام، یازلی بادام، کاغذی بادام، داش بادام و شفتالی بادام اشاره نمود.

زـ سیب درختی

     از جمله میوه های باغی قاضی جهان سیب آن است که انواع مختلفی همچون پاییز آلماسی، ترش آلما،قرمزی آلما، قره یارپاق، حاج آقا الماسی و ... دارد.

 

ح ـ دیگر درختان

     در باغات قاضی جهان درختان میوه دیگری همچون گیلاس، هلو، شفتالو، آلبالو، توت، سنجد ، فندق و درختان غیر مثمری همچون درخت تبریزی (قلمه) و قره آغاج وجود دارند.

اسنادی قدیمی از قاضی جهان

اسنادی قدیمی از قاضی جهان

سند حقابه قاضی جهان از نهر هناب دهخوارقان

مربوط به  اوایل دوره ناصری

وقف نامه مسجد جامع قاضی جهان و مسجد

 امام خمینی آذرشهر به سال 1262 قمری

فرش عمده ترین محصول صنایع دستی در قاضی جهان

فرش عمده ترین محصول صنایع دستی در قاضی جهان

یکی از صنایع دستی ـ تولیدی قاضی جهان را که سالیان زیاد در آن رواج داشته فرش آن است که در سالهای اخیر تحولی شگرف در نوع قالیهای تولیدی بوجود آمده به طوری که ابتدا در قاضی جهان قالی هایی که بافته می شد بیشتر مصرف داخلی داشته و از سال 64 به بعد به تدریج قالی های صادراتی جای قالی های قبلی را گرفته است. به طوری که هم اینک 98 درصد قالی های تولیدی از نوع صادراتی و رج آنها بیشتر از 50 می باشد. و چنانچه قبلاً نیز ذکر شد 150 باب کارگاه خانگی و 20 فقره کارگاه مستقل در آن مشغول به کار هستند.

     اخیراًبافت فرشهای حجمی و تزیینی در آن رایج گردیده که بافت کتاب غزلیات حافظ شیرازی توسط آقای کریم باقرپور و بافت فرشهای کوزه توسط برادران بابازاده (یونس و ایوب) از این نوع بوده که در نوع خود کم نظیر و  بی نظیر می باشند.

مشخصات و شناسنامه نمونه فرش حجمی کوزه

نام نقشه: گل و بوته (از محمدرضا سلیمانزاده)

بافــنده:آقای یونس بابازاده

تعدادگره: در حدود 735 هزار گره

مصالح به کار رفته: یک کیلوگرم ابریشم و 3کیلوگرم نخ پنبه و مرینوس

تعداد، شکل و وزن دار: 70 کیلوگرم و آهنی بصورت تکه تکه که ته کوزه با یک دار جدا بافته می شود.

شماره رج: 55

نوع بافت: دو گرهه تبریزی

ارتفاع کوزه: 80 سانتی متر

محیط و قطر کف: 50 سانتی متر و به قطر 17 سانتی متر

محیط و قطر بالا: 1 متر و به قطر 32 سانتی متر

مدت زمان بافت: یک نفر با هشت ساعت کار در عرض 4 ماه

شعری در اوصاف قاضی جهان *استادمحمد حسین خلیل نژاد

در وصف قاضی جهان

به به نه باصفادی  بو قاضی جهانیمیز

معناده دلربادی  بو قاضی جهانیمیز

واردور صفالی باغلاری جناته بنزوری

جنّاتیدن نمادی بو قاضی جهانیمیز

قلبه صفا وئرور دولانان وقته باغلاری

خوش آب و خوش هوادی  بو قاضی جهانیمیز

گلّلر آچاندا سیر ائلیون گلستانلارا

اونّاندا باصفادی بو قاضی جهانیمیز

واردور قزل گلی ایکی دنیالره دگر

گللر نده ماورادی  بو قاضی جهانیمیز

هر دردمند گلسه دیون مأیوس اولماسین

امراض اوچون دوادی  بو قاضی جهانیمیز

تعلیم ایدوبدی دوروبره درس همتین

اطرافه راهنمادی  بو قاضی جهانیمیز

چوخ باادب جوانلاری وار فخر ائدور بشر

بو علته رسادی  بو قاضی جهانیمیز

عشاقیله گزنده دئیور مرحبا اولا

نور اهلنه جلادی  بو قاضی جهانیمیز

چشم دلیله باخسابیری فوراً عرض ائدر

آی نور تک ضیادی بو قاضی جهانیمیز

عفتلیــدورخانملاری زهرا سوندی لر

دانشکده ی حیادی  بو قاضی جهانیمیز

چوخ نیرومندلر گتوروبدی وجوده چون

تولیدی قوادی  بو قاضی جهانیمیز

باخ نوحه خوانلارین اوسس دلربا سنه

پرورده ی صدادی بو قاضی جهانیمیز

دنیا نقدر وار آدی پاینده دور بولون

همیشه لق بقادی  بو قاضی جهانیمیز

گر صد قیلن دعا  اولونا حق قبول ایدر

دربار التجادی بو قاضی جهانیمیز

اوخشا د اذان چینی  او  بلال پیغمبره

گوربو ایشه رضادی بو قاضی جهانیمیز

گراولماسا نجابتی بو  اهلنین یقین

مستوجب دعادی  بو قاضی جهانیمیز

بافنده لر گجه گونوزی  چوخ تلاش ائدور

فخر ایلسه بجادی  بو قاضی جهانیمیز

وار یاخشی اتلری پیشین  اولسا کفته سی

چون مرکز غذادی بو قاضی جهانیمیز

کنده گلنده قور دره بیر عدّه قورخوشور

غمدن ولی رهادی بو قاضی جهانیمیز

باغلانسا گر بو سیل قاباقی  چوخ گوزل اولار

باغلانماقا رضادی  بو قاضی جهانیمیز

عبرت گوزیله باخسا بیری درک ائدر یقین

دنیای غم فزادی بو قاضی جهانیمیز

چوخلارگلوب وجوده گئدوب قالموری آدی

بیر کاروان سرادی  بو قاضی جهانیمیز

یازدون خلیل نژاد بوگوزل شعری شوقیلن

عاشق بولر هارادی بو قاضی جهانیمیز

شعر از:

***    استادمحمد حسین خلیل نژاد قاضی جهانی