ش | ی | د | س | چ | پ | ج |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 |
نشست اتاق فکر گروه آنایوردوم قاضی جهان
با اعضای ادوار شوراهای اسلامی قاضی جهان
ناقّش و کلوچه های محلی قاضی جهان
از : استاد محمد باباخانی قاضی جهانی
بایرام اولوب، قیزیل پالچیق ازللر
ناقیش ووروب تاقچالاری بزللر
نقشهایی که ملاحظه می شود در روی یک تخته ای کنده شده است که شکل دوتا برگ را دارد و این را در زبان محلی « ناقّش» یا « ناقیش» می گویند که معمولاً بر روی کلوچه ها (نازیح) می زنند و برای تقسیم آنها را به اولیا برده و بین مردم تقسیم می کنند و یا در ایام نزدیک به عیدنوروز و در سفره های عید با آن از مهمانان پذیرایی می کنند.
این ناقّش نیم دایره است و کلوچه ها نیز به این اندازه درست می شوند و از این رنگ هم به روی کلوچه ها می کشند.
مواد اصلی برای پخت این کلوچه عبارتند از :
آرد ، آب ، روغن، زعفران، شیر ، زنجبیل و تخم مرغ .
طرز تهیه این کلوچه بدین ترتیب است که :
آرد را با آب و شیر مخلوط کرده و مقداری هم روغن به آن اضافه کرده و خمیر درست می کنند .
سپس خمیر را به قطعات کوچک تقسیم می کنند و هر قطعه کوچک را فشار داده و بشکل گردی پهن می کنند و اندازه آن بدین ترتیب است که ضخامتش در حدود دو سانتیمتر و قطرش در حدود دوازده سانتیمتر باشد .
سپس به روی آن " رو " می کشند و این رو از تخم مرغ و زعفران تشکیل یافته و آنرا به روی هر کلوچه خمیری می کشند و با چیزهای گوناگون روی آنرا نقش می کنند مانند سوزن گیر و یا با تخته مخصوصی که روی آن با نقش هایی مثل گل و یا با نقشهای دیگر کنده کاری شده است که آنرا روی هر کلوچه می زنند و سپس آنرا به آرامی خیلی زیاد به دیواره تنور می زنند و این کار را خیلی آرام انجام می دهند چون نمی خواهند نقش انگشتشان روی کلوچه بیافتد .
بعد از یکی دو ساعت که کلوچه ها پخته شدند آنها را از تنور درمی آورده و به روی آن روغن می کشند و در کیسه های نایلونی جمع می کنند تا نرم بماند تا بعداً برای تقسیم آنها را به اولیا برده و بین مردم تقسیم می کنند .
زیارتگاه اولیا در قاضی جهان
پژوهشی از : استاد محمد باباخانی قاضی جهانی
بیر مطلب قدجهانین تپه سینده اولان زیارتگاهین حاقیندا گوندریرم کى شاید بعضى پارچالارى سیزه ده تئزه دى. بو مطلبى ١٣٥٤ اینجى ایلده قدجهانین آغ سقل و بیلیجى لرینن مصاحبه ائدیب ، توپلاییب و یازمیشام.
در روستای ما یعنی قاضی جهان تپه ای است خاکی که در حدود ده متر از سطح زمین ارتفاع دارد. سطح این تپه تقریبا صاف است و این تپه شنی است .
در این تپه زیارتگاهی وجود دارد که ساختمان آن مانند زیرزمینی در روی آن کنده است بطوریکه دیوارهای این زیارتگاه فقط درحدود یک متر از سطح تپه ارتفاع دارد و بقیه بلندی آن از خود تپه است و به این زیارتگاه در روستای ما " اولیا "می گویند .
ساختمان این زیارتگاه به نظم خاصی ساخته شده است.
در یک قسمت از این زیارتگاه آرامگاهی است که با سنگهای شفاف و زیبایی آراسته شده و مردم می گویند که این قبر امامزاده ای است .
درست در قسمت وسط این زیارتگاه یک سنگ بزرگ سیاه رنگ به شکل مربع است که در روی آن هم سنگ بزرگ مربع مستطیلی وجود دارد که قسمت بالای آن مانند حوضی است که مردم نذر می کنند و شمع می آورند .در بالای آن سنگ یعنی در قسمت حوض مانند شمع روشن می کنند .
مردمی که برای زیارت به آنجا می آیند می گویند که خدایا اگر فلان حاجت من برآورده شود ، این سنگها را سه بار از زمین برمی دارم و بدین ترتیب مردم از آن استفاده می کنند .
در زیر این دو سنگ یک سوراخ کوچکی است که به زیر زمین رفته و می گویند همیشه از آنجا صدای زمزمه ای آهسته به گوش می رسد که آنرا اشخاص مومن می شنوند .
در قسمت جلوی این زیارتگاه دو تا شکل قوچ است که از سنگ صاف تراشیده شده است که به روی یکدیگر نگاه می کنند .
مردم درباره این قوچ ها می گویند که آنها شبها به کربلا می روند و امامها را زیارت می کنند و در آ ب فرات بدنشان را شستشو می دهند و دوباره به جایشان برمی گردند .
دیوارهای قسمت داخل زیارتگاه را سفید کاری می کنند ولی بعد از چند ماه خرد شده و می ریزد و بدین جهت مردم می گویند که اینجا آرایش پذیر نیست . در قسمت خارج این زیارتگاه سنگ بزرگی است صاف که به دیوار این زیارتگاه چسبیده است و مردم برای اینکه به آرزوهایشان برسند سنگ پاره ها را برداشته و به روی این سنگ می چسبانند و می گویند که خدایا اگر من به فلان آرزویم خواهم رسید این سنگ به آنجا بچسبد و بدین ترتیب می دانند که آرزویشان برآورده خواهد شد یا نه .
مردم می گویند که شبهای پنجشنبه از این زیارتگاه نور سبز رنگ خوشرنگی به هوا بلند می شود که آن نور را اشخاصی که قلب پاکی دارند می توانند ببینند .
به غیر از خود مردم روستای ما
، از روستای همسایه و حتی از روستاهای خیلی
دور و حتی از چند فرسنگی به زیارت به اینجا می آیند و نذر می کنند و در این زیارتگاه
کلوچه(نان محلی) بین مردم پخش می کنند و بعضی وقتها روضه خوان را دعوت می کنند و می
آید و در آنجا روضه می خواند .
وقتی که مردم می خواهند از توی این زیارتگاه خارج شوند، نباید درست راه بروند بلکه عقب عقب راه می روند، چون برای ادای احترام به امامزاده این کار را می کنند و بعد از خارج شدن یک دور نیز به گرد زیارتگاه می چرخند و می گویند این کار خیلی ثواب دارد.
علت اینکه مردم نمی دانند این قبر کیست، این است که مردم می گویند که این قبر خود بخود ظاهر شده است، یعنی از غیب بوجود آمده است و مردم هم به دور آن دیوار کشیده اند و بدین جهت که هیچکس بخوبی نمی داند که صاحب این قبر کیست و بعضی ها می گویند این قبر یک امامزاده است .
در سنگ بالای این این آرامگاه نوشته ای وجود دارد که کسی نمی تواند آنرا بخواند .
نان کلوچه ای هم که برای تقسیم در اولیا بین مردم می پزند خیلی لذیذ است .
نبرد قاضیجهان و چشم بادامیها
روزنامه همشهری / نویسنده: فاطمه عسگری نیا
وقتی ژاپنیها سر زمستانی هوسکردند با تبلیغات گسترده در
فضاهای مجازی از اختراع جدیدشان خبر دهند،که همان کرسی ننه جونهای ماست، و این
نوستالژی قدیمی ایران زمین را به نام خود ثبت کنند، جوانان روستایی از حوالی آذر
شهر بیکار ننشستند و با به راه اندازی کمپین کرسی اجازه ندادند تا ژاپنیهای چشم
بادامی کرسی را بهنام خود کنند.
همینکه کمپین کرسی از ابتدای زمستان امسال در
روستای قاضی جهان به راه افتاد کرسیهای رنگارنگ به پا شدند تا با دورهمی اهالی
خانههای کوچک و بزرگ تصاویری از خاطرات خوب با هم بودن در شبهای سرد زمستان به
یادگار بماند. این کمپین خیلی سریع از مرز قاضی جهان گذشت و کم کم به سراسر کشور
تسری یافت تا آنجا که خیلی از ایرانیها در شهر و روستا با برپا کردن کرسی و رفتن
زیر آن در شب و روزهای سرد زمستان این نوستالژی را احیا کنند.
کرسیها دوباره جان
گرفتند
دیدن تصاویر کرسی ژاپنیها در دهکده مجازی برای جوانهای
قاضی جهانی کافی بود تا دست به کار شوند. وحید کاظم زاده مسئول راه اندازی کمپین
کرسی در قاضی جهان است. جوانی که میگوید:« کرسی یکی از نوستالژیهای ما ایرانیها
در ایام زمستان است. وسیله ای که در سالهای گذشته با صفای پدر بزرگها و مادربزرگ
هایمان علم میشد و زیر گرمای آن در دورهمیهای شبانه زمستان قصههای قدیمی هزار و
یک شب درِ گوش بچهها زمزمه میشد.»
او که این روزها از تلاش ژاپنیها برای
بهنام زدن این وسیله قدیمی گرمایشی در قالب اختراعی جدید به نام خودشان گلایه مند
است میگوید: «ایرانیها نباید اجازه دهند دیگر کشورها مبانی بومی و فرهنگی شان را
به یغما برده و به نام خود ثبت کنند». به گفته او با راه اندازی کمپین کرسی در
زمستان امسال تصاویر زیادی از کرسیهای بزرگ و کوچک در شهر و روستا به این کمپین
ارسال شد؛ تصاویری که حکایت از علاقهمندی ایرانیها به نوستالژیهای قدیمی شان
دارد.
قاضی جهان
کجاست؟
تا قبل از اینکه عکسهای کمپین کرسی قاضی جهان در
شبکههای مجازی منتشر شود کمتر کسی نام قاضی جهان را شنیده بود؛ روستایی از توابع
شهرستان آذرشهر در استان آذربایجان شرقی که تاریخ کهنی دارد. حمد الله مستوفی وقتی
از آذرشهر دیدن میکند از این منطقه به عنوان دهخوارقان یاد کرده و در میان دهستان
هایش قاضی جهان را پسندیده و به ستایش باغستانهای انگور، غله و پنبه آن میپردازد.
البته تاریخ را که ورق بزنی حکایت از آن دارد که قاضی جهان نخچیرگان ناصر خسرو بوده
که تابستانها با خدم و حشم به آنجا میرفته برای خوش گذرانی. قدیمیهای بومی قاضی
جهان میگویند این منطقه به خاطر آب و هوای خوب و باغهای پر از میوه همواره مورد
توجه خانهای مغول بوده تا آنجا که هلاکوخان مغول هم در این منطقه به خاک رفته
است.
کشاورزی؛ پیشینه مردم قاضی
جهان
اهالی قاضی جهان از دیرباز به شغل کشاورزی مشغول بوده
اند.مردمی که با استفاده از آب وهوای خوش منطقه همتشان باغهایی را پرورش داده اند
که زیبایی آنها چشم هر بیننده را مسحور خود میکند.وحید کاظم زاده میگوید: «روستای
قاضی جهان امروز بالغ بر 100 کارگاه کوچک و بزرگ در زمینه تولید خشکبار به ویژه آلو
و زرد آلو دارد. منطقه ای که این روزها به عنوان پایلوت تولید این خشکبار شهرت
گرفته است. »
به گفته کاظم زاده،زندگی ساده اهالی قاضی جهان باعث شده است هنوز
صفا و صمیمیت زندگی روستایی بر اهالی این منطقه حاکم باشد؛ مردمیکه اجازه ندادند
ورود تکنولوژی به زندگی آنها در روابط و شیوه زندگیشان که بر پایه دوستی و مودت
بوده خللی ایجاد کند.
باورهای عامیانه مردم قاضی
جهان
اهالی قاضی جهان هنوز هم به باورهای قدیمی خود پایبند
هستند. پایبندی اهالی قاضی جهان به این باورهای قدیمی و سنتهای کهن حکایت از
ارزشی است که آنها برای تاریخچه کهن خود قائلند. در روستای قاضی جهان پیرزنهای
قاضی جهانی را هیچ وقت بدون رنگ حنا بر دست و پایشان نمیبینید و مردم این منطقه
همواره میکوشند تا مراسم جشن و عروسی خود را در روزهای دوشنبه، سه شنبه، پنج شنبه
و جمعه به خاطر خوش یمنی این روزها برگزار کنند.
آیین سلفچهگردانی در قاضی
جهان
آیین سلفچه گردانی از جمله آیین و مراسم سنتی قاضی
جهانیها در مراسم نذور محرم است.کاظم زاده در این باره میگوید:«شستن دستها با
آفتابه و لگن از رسوم قدیمی اهالی قاضی جهان است». به گفته او آفتابه و لگن در گویش
محلی آفتافاسلفچه خوانده میشود؛ ظرفهایی که قاضی جهانیها در زمان قدیم برای شستن
دستها از آن در مجالس و مهمانی هایشان استفاده میکردند. لگن دایره شکل ظرف معمولا
از جنس مس یا برنج بود که کنگرهای بودن لبه هایش بر این زیبایی میافزوده
است.
کاظم زاده میگوید:«این ظرفها معمولا در محافل و مجالس اعیانی قاضی جهان
مورد استفاده قرار میگرفت، به این شکل که هر کس قصد شستن دست هایش را داشت دستها
را روی این لگن میگرفت و فرد دیگر روی آنها آب میریخت. گرچه این رسم و رسوم قبلا
در میهمانی اعیان اجرا می شد اما این روزها در مراسم نذری محرم اجرا میشود. به
این شکل که بعد از جمع شدن مردم در مساجد چهار فراش با آفتابه و لگن و گاه با حوله
ای بر دوش وارد مجلس میشوند و به ترتیب بزرگتربه کوچکتر شروع به شستن دستها
میکنند؛کاری که در پایان شام و ناهار تکرار میشود». البته کاظم زاده میگوید
اجرای این رسم در سالهای اخیر تنها به شستن دستهای ریش سفیدان محدود شده
است.
به گفته او، مرحوم حاج محمدسلطانی، مرحوم حاج مجید سلطانی، مرحوم علی خلیل
زاده، حاج محمد ملاباقری و حاج محمد پورصادق از جمله فراشان 5 دهه اخیر قاضی جهان
هستند.
هنرمندان قاضی جهان؛مبدع فرشهای
حجمی در ایران
قاضی جهان و مردم خونگرمش علاوه بر کشاورزی و
فعالیتهای اجتماعی شان که این روزها زبانزد عام و خاص است هنرشان در تولید فرشهای
حجمی هم خاص و دیدنی است. فرشهایی که بر پیکر کوزههای گلی مینشیند و خانههای
شما را زینت میدهد.
رضا سلیمانزاده قاضی جهانی نقاش و مخترع این هنر است.
هنرمند40 ساله ای که از کودکی به نقاشی علاقه فراوان داشت و بعدها به سمت خوشنویسی
رفت. او بافت فرشهای حجمی و تزیینی را برای اولین بار در قاضی جهان رایج
کرد.
بازار داغ بازیهای محلی قاضی
جهان
اهالی خونگرم قاضی جهان علاوه بر کشاورزی و هنر قالیبافی
هنوز هم بازیهای بومی و محلی شان را دوست دارند و در هر دورهمی میکوشند با اجرای
آنها ساعتهای خوشی را برای خود خلق کنند. کاظم زاده میگوید: «گیزلن بانچ یا همان
قایم باشک یکی از بازیهای قدیمی این منطقه است، البته گول گول یا همان گل یا پوچ
هم در مهمانیهای قاضی جهانیها طرفداران خاص خود را دارد. بازیای که در آن افراد
برای پیدا کردن گل میگویند:
«یا بوندادیر یا اوندا/حالوا چی دوکانیندا/ننه م
دئدی آل بوندان» هنگام تکرار این کلمات دست راست یکی از رقبا روی دستان بسته شده
می چرخد و حریف اگر توانست گل را پیدا کند در این صورت بازی از گروه اول به گروه
دوم منتقل می شود، در غیر اینصورت یک امتیاز به گروه اول داده شده و بازی بهوسیله
گروه اول ادامه می یابد. به گفته کاظم زاده پیل دسته، بئش داش، توپ عربی، آراد
اویردی و گوندوم گوندوم هم از دیگر بازیهای بومی این منطقه است.
سوهان کنجد هم اختراع قاضی جهانیها
بود
اهالی قاضی جهان در هر بخشی که سرک بکشیم ردپایی از خود
دارند اما خوشمزهترین بخشی که میشود رد پای قاضی جهانی را در آن جستوجو کرد
تولید همین سوهانکنجدی هاست که خیلی هم مقوی بوده و طرفداران زیادی
دارد.
محصولی که به گفته کاظم زاده، سال 1347 توسط برادران محمدی قاضی جهانی
اختراع و ابداع و به عنوان اولین سوغات بسته بندی شده تبریز به سراسر کشور ارسال
شد.
پزشکی که هم شاعر است هم
درمانگر
در قاضی جهان چهرههای علمی زیادی حضور دارند. یکی از
این چهرهها بهرام قاضی جهانی است؛ پزشکی که این روزها بیش از کار طبابت به نوشتن
کتابهای علمی در این حوزه مشغول است.
او در گفت وگو با همشهری میگوید: اولین
فردی هستم که از منطقه آذرشهر در دانشگاه پزشکی تهران پذیرفته شدم اما خوشحالم که
امروز جوانان زیادی برای تحصیل در رشته پزشکی از این منطقه راهی پایتخت
میشوند.
او امروز دارای بالغ بر 200 کتاب در حوزه پزشکی است که خود نوشته یا
به ترجمه آنها پرداخته است. عشق و علاقه او به نویسندگی کم کم پایش را به حوزه شعر
و شاعری هم باز کرد وحالا کتاب دلنوشته هایش را در قالب اشعاری کوتاه به چاپ
رسانده است. از قاضی جهان و مردم باصفایش هر چه بگویم کم است.
این روستا تاریخچه ای دارد به قطوری کتابهای تاریخ ایران
اهالی قاضی جهان از دیرباز به شغل کشاورزی مشغول بوده اند.مردمی
که با استفاده از آب وهوای خوش منطقه همتشان باغهایی را پرورش داده اند که زیبایی
آنها چشم هر بیننده را مسحور خود میکند.وحید کاظم زاده میگوید: «روستای قاضی جهان
امروز بالغ بر 100 کارگاه کوچک و بزرگ در زمینه تولید خشکبار به ویژه آلو و زرد آلو
دارد. منطقه ای که این روزها به عنوان پایلوت تولید این خشکبار شهرت گرفته است.
»
قاضی جهان و مردم خونگرمش علاوه بر کشاورزی و فعالیتهای اجتماعی شان که این
روزها زبانزد عام و خاص است هنرشان در تولید فرشهای حجمی هم خاص و دیدنی است.
فرشهایی که بر پیکر کوزههای گلی مینشیند و خانههای شما را زینت میدهد.
آب در چشمه و ما گرد جهان می گردیم
در یادداشت ویژه روزنامه همشهری به قلم سرکار خانم زهرا معصومی
خبرنگار بخش استانهای این روزنامه از شورسو، قزل داغ و قاضی جهان
شنبه 18 دیماه
درخشش قاضی جهان / در گپ سرکار خانم رویا امیری
خبرنگار بخش استانهای روزنامه همشهری
با استاد رضا سلیمانزاده قاضی جهانی
مخترع فرش های حجمی
شنبه 18 دی ماه
اهمیت آب در وطن زیبایمان قاضی جهان
در زمانهای نه چندان دور اجداد ما برای ادامه حیات و دسترسی آسان به آب در نقاط خاص جغرافیایی سکنی گزیدند.گاهی برای برای انتقال آب از نقاط مرتفع به نقاط پست مجبور به احداث قنات با طول دهها کیلومتر و با عمق بیش از پنجاه متر بودند.آنان به اهمیت این مایه حیات بخش پی برده بودند.
قاضی جهان به لحاظ آبهای زیرزمینی یکی از پر آبترین مناطق آذرشهر می باشد وجود تعداد چهل و اندی چشمه در گذشته و تعدا 3+14 حلقه چاه نیمه عمیق که حداقل دبی چاههای مزبور 4 اینچ وحداکثر دبی آنها 8 اینچ در جنوب شرقی قاضی جهان، بیانگر این واقعیت است که به لحاظ منابع آبی، قاضی جهان و آبادیهای اطراف آن به حول و قوه الهی تا بحال با هیچ مشکلی مواجه نگردیده اند.
حفر قنات قدیمی ترین و بزرگترین اقدام کشاورزان قاضی جهان در تهیه آب از روزگاران گذشته بوده و آنچه مسلم است حفر قنات از دیر باز معمول بوده که از کانال و مجاری زیر زمینی جریان می یافت.
با از بین رفتن تعداد زیادی از چشمه های مذکور و پائین رفتن سطح آب چاههای موجود بررسی ها نشان می دهد که در سالهای اخیر پمپاژ شدید از چاههای یاد شده جهت آبیاری کشاورزی ذخایر آبی قاضیجهان را مورد تهدید قرار داده است و حتی در مناطق پایین تر مثل تیمورلو، آب شیرین بسیاری از چاهها خشک شده و بجای آن آب شور بالا آمده است و به خاطر تبخیر زیاد مقداری از زمینهای تیمورلو به صورت شوره زار در آمده و اندوده های نمکی در سطح اراضی به خوبی مشخص است. بنابراین حتی اگر در حال حاضر قاضی جهان از نظر منابع آبی محدویت نداشته باشد شواهد و قرائن امر نشان می دهد که این خطر برای آن نیز و جود دارد بطوریکه در خود قاضی جهان عمق چاههای آب از 10متر به 35 متر نزول کرده و از تعـداد چشمه ها و قنـات های مذکور 12 چشمه باقی مانده است، از چشمه ها و قنات های قاضی جهان می توان قنات میر آقاسی، حاج عبدل، چمن،ملا، سربازلار، یوشانلو، قاسم، عبدل، حسین آباد، سید آباد، اکبر آباد، چای چشمه، میر عبدالله، بیوک سو، شورانلو، بالاآغ گل،بیوک آغ گل، دیزج آقا حسن ،کت چشمه سی و تپه چشمه سی را نام برد.
آب یعنی آبادی ، برخی از صاحب نظران معتقدند در سالهای نه چندان دور جنگ آب اتفاق می افتد.چرا که نفت (طلای سیاه) جایگزین دارد اما آب جایگزین ندارد . هم وطن قاضی جهانی از همین حالا باید برای مصرف صحیح آب فرهنگ سازی کنیم. به بچه های خود طرز صحیح مصرف آب را یاد دهیم.در مصرف این مایه حیات بخش صرفه جویی کنیم و قدر این نعمت الهی را بدانیم.
در قرآن به خاطر تقرب فوق العاده آب و زندگی در چندین مورد حیات انسانها و زندگی به آب نازل گشته از آسمان تشبیه شده است .نکته بسیار زیبا در همان اصل تشبیه است که حیات، آب است و آب، حیات است.
خداوند متعال در آیه چهل و سه سوره نساء و آیه شش سوره مائده سفارش می نماید که برای طهارت و آماده شدن برای عبادت خداوند از آب استفاده کنید.
و در سوره بقره آیه بیست و دو خداوند آب را نعمتی فرستاده از آسمان و مایه برکت و منشا روزی بشر معرفی می نماید.خداوند می فرماید آب گوارا را برای دوزخیان حرام گردانیدم و بهشتیان از این نعمت استفاده می نمایند.
لذا شایسته است به اهمیت آب در وطن زیبای خودمان قاضی جهان دوباره اندیشی کنیم و با بهره وری بهتر از آب چاه های کشاورزی و قنوات و جایگزینی آبیاری سنتی با آبیاری مدرن و تحت فشار همچون آبیاری قطره ای گامی در راستای حفظ آب های سطحی و زیرزمینی در قاضی جهان و منطقه تلاش نماییم.
***دکتر جواد رنجبری قاضی جهانی (دانش آموخته دکترای مدیریت کسب وکار DBA)