حاج حسین قاضی جهانی که بود؟

حاج حسین قاضی جهانی که بود؟

     حاج حسین قاضی جهانی یکی از بزرگان، ریش سفیدان و تجار و متمولین قاضی جهان در عهد قاجار و مشخصاً در زمان سلطنت کریم خان زند، آقامحمدخان قاجار، فتحعلی شاه، محمد میرزا و اوایل سلطنت ناصرالدین شاه قاجار می زیسته و چنانچه نقل شده وی از بزرگترین مالکان آذربایجان بود بطوریکه در زمانی که می زیسته در میزان ثروت و ملکی که داشته کسی در منطقه به پای وی نمی رسید. وی در عین حالی که فرد خیرّ و دست و دل بازی بوده واقف بزرگی نیز بوده است. در میزان ثروتی که جمع کرده بود سند معتبر و مستندی وجود ندارد فقط گفته اند که روزی ثروتمندان ، تجار و بازرگانان تبریز در جلسه ای خواستند تا ثروت حاج حسین را بسنجند لذا حاج صرّاف ثروتمند معروف تبریز را پیش کشیدند و عنوان نمودند که ثروت وی به صد هزار تومان می رسد و بدینوسیله خواستند بگویند که ثروتمندتر از حاج صرّاف وجود ندارد. پس از آن حاج حسین بدون آنکه میزان ثروت خود را اعلام کند با ذکر موضوعی دهان تمام تجار تبریز را بست و اظهار داشت: فارغ از میزان پولی که در شهرهای مختلف ذخیره کرده ام در باغات و املاک من 100 هزار اصله درخت گردو وجود دارد که با احتساب عددی یک تومان، فقط از بابت آن صد هزار تومان خواهم داشت. گفته اند زمانی که نماینده عباس میرزا به قاضی جهان رسید وی را در منزلش که در کوچه حاج کاظم(کوی اسلام)  قرار داشته یافتند (خانه ای که در موقع نوشتن این سطور، خانه و مسکن کربلایی ابوالقاسم احمدی از آزادگان قاضی جهان می باشد)، لذا حاج حسین از آنجایی که عباس میرزا را فردی لایق، شجاع و صادق می دید و به وی اعتماد داشت چرا که برغم بی بندوباری، شهوترانی و بی قید و بندی شاهان ایرانی، این شاهزاده جوان را یار و یاور بی پناهان، مظلومین و درماندگان و همچنیـن مقیـد به تعصبات دینـی و ملـی می دانست پذیـرفت که مقـدار وام و قـرض درخواستـی  نایب السلطنه را تقدیم کند و بدینوسیله مقداری از مشکلات دارالحکومه تبریز و سپاه ایران را کاهش دهد.

     حاج حسین قاضی جهانی زمانی که امتیاز انحصاری خرید و فروش و تهیه گندم شهرهای تبریز، مراغه، بناب، اسکو و آذرشهر را در سال 1243 هجری قمری از عباس میرزا دریافت نمود می گویند در عرض ده سال ثروتش به چهار برابر رسید و توانست به واسطه ثروتی که کسب کرده بود خدمات ارزنده و در خور توجهی در شهرهای مختلف آذربایجان به انجام رساند و از بزرگترین و بارزترین کارهایی که وی در آن دوران در جهت کاهش آلام مردم انجام داد این بود که وقتی همزمان با حکومت محمدشاه، گرانی و قحطی به سراغ مردم آمد و قیمت گندم به 5 شاهی رسید دستور داد تا درب انبارهای گندم را در جاهای مختلف باز کرده و گندم پنج شاهی را به قیمت یک شاهی در اختیار نیازمندان قرار دهند و بدینوسیله با درایت و  هوشیاری حاج حسین قاضی جهانی این مرحله سپری شد و دوباره زندگی و امید به مردم منطقه بازگشت.

حاج حسین قاضی جهانی به وقف زمین و ساختن مسجد و گسترش چنین مکانهایی علاقه وافری داشته چنانچه طبق اسناد موجود ، مساجد جامع قاضی جهان، مسجد امام خمینی آذرشهر(مسجد بازار)، مسجد جامع عجب شیر، مسجدی در گوگان و شهر بناب از یادگارهای مرحوم حاج حسین در سال 1262 هجری قمری می باشد که می تـوان به مجمـوع آنها موقوفـات باغ نصیـر(زمیـن مدرسـه شهدای قاضی جهان)، باغ حاج حسین در سه راهی گوگان، باغ خانم و یخچال گلی آذرشهر را نیز اضافه نمود.

     در اینکه آن همه ثروت و پول حاج حسین چه شد اقوال مختلفی وجود دارد، گروهی معتقدند که وی ثروتش را در زمان قحطی و گرانـی با بذل و بخشش به نیازمنــدان و وقـف بیشتر املاکش خرج نمود و عده ای می گویند که پسر بزرگ حاج حسین، حسابدار و خزانه دار وی بوده و از میزان دخل و خرج و محل دفینه سکه های طلا و نیز محل ذخیره سپرده های حاج حسین آگاهی داشت لذا روزی خبر آوردند که پسر وی در سه راهی ممقان و یا در محل کاروانسرای ایلنجی از اسب افتاده و کشته شده است در همین وقت بود که شاهدان نقل کرده اند که حـاج حسین با دستانش به سرش زده و خطاب به حاضران می گوید: ‍« نگویید پسرم مرده بلکه بگویید حاج حسین از اسب افتاد و مرد».

در مورد زمان فوت حاج حسین اطلاع دقیقی یافت نشد فقط به گفتن این نکته بسنده می کنم که آقایان حاج علی و حاج غلامحسین فاضلی از فرزندان و ندیده های آن مرحوم می باشند که فرزندان وی نیز جزو خیرین بزرگ قاضی جهان هستند.