لزوم حفظ معماری سنتی باغ های قاضی جهان

لزوم حفظ معماری سنتی باغ های قاضی جهان 

 لزوم توقف فروش باغات قاضی جهان به افراد متمول تبریز

نابودی یک میراث کهن در باغ شهر قاضی جهان ! مردم منطقه هوشیار باشند...  

به هم پیوستگی باغات با محل سکونت اهالی قاضی جهان و قرار گرفتن خانه های مردم داخل باغچه های کوچک از گذشته های دور این منطقه را به باغ شهری زیبا تبدیل نموده است که به یقین اگر باغات قاضی جهان را از تصاویر و نقشه های آذرشهر  حذف نمایند طراوت و سرسبزی آذرشهر نیز بواسطه آن از بین خواهد رفت.

موضوع فروش باغات زیبای قاضی جهان از سوی مردم منطقه به افراد متمول تبریز، از حدود دو دهه پیش در  این منطقه و سایر باغات شهرستان آذرشهر رایج شده و برخی از ثروتمندان تبریز، در این دوره باغاتی را در این منطقه خریداری کرده و یا در حال خرید هستند و با ساخت بناهایی شیک در داخل آنها این خانه باغِ‌ها را به محل استراحت و ییلاق‌های تفریحی خود مبدل کرده اند.

متاسفانه تملک باغات اطراف قاضی جهان توسط افراد غیربومی در طی سالیان اخیر رواج پیدا کرده و ورود این افراد،قیمت اراضی را در منطقه افزایش داده و برخی از باغداران و کشاورزان منطقه را به طمع بالارفتن قیمت اراضی جهت فروش باغاتشان حریص تر ساخته است و در این احوال پر آشوب و در زمانی که قیمت زمین به طرز بی‌سابقه و کاذبی بالا رفته و متاسفانه برخی از صاحبان املاک و باغات و نیز مشاوران ملکی و بنگاه داران آتش بیار معرکه شده‌اند و تلاش می‌کنند از این آب گل آلود، ماهی‌های چاق و چله برای خود صید کنند.

نفس داشتن باغ و توسعه فضاهای سبز و سپری کردن تعطیلات به همراه خانواده در این باغ ها و ویلاها، امری پسندیده و نیکوست اما اگر شرایط و چارچوب‌های این تغییر رفتار و سبک زندگی، منطبق بر منطق و واقع گرایی و فرهنگ مردم قاضی جهان نباشد می تواند خسارت های جبران ناپذیری را بر پیکره  منطقه وارد آورد.

از یک سو با توجه به اینکه خریداران باغات عمدتاً افرادی هستند که حرفه شان کشاورزی نیست لذا این موضوع می تواند منجر به تخریب باغات حومه شده و از سوی دیگر می‌تواند منابع آبی این منطقه و حوضه  آبریز دریاچه ارومیه را با حفر چاه های غیرمجاز که خود در آستانه خشکسالی است مورد تهدید و تخریب قرار دهد .

باغبانی برخلاف برخی تصورات شهرنشینان، امری بسیار پرمشقت و فوق‌العاده هزینه بر است متاسفانه بسیاری از ساکنان شهرها براساس تصورات و تخیلات خود و با الگو گرفتن از برخی فیلم‌ها و سریال‌های تلویزیونی تنها به چیدن میوه از باغ و گشت وگذار شاعرانه در بین درختان سرسبز و نفس کشیدن در میان شکوفه‌های سیب، گلابی، بادام، زردآلو و گردو محدود نمی‌شود.

نگهداری یک باغ کوچک چه در فصل کشاورزی و چه در فصل غیربهره‌برداری، نیازمند صرف وقت و هزینه بسیار و نظارت دقیق و کامل بر وضعیت آن است. لحظه‌ای غفلت از وضعیت آن می‌تواند همه هزینه‌های نگهداری و نهاده‌های کشاورزی گرانقیمت را بر باد دهد.

باید گفت چند برابر شدن قیمت زمین و باغات اطراف قاضی جهان، برآیند و نتیجه چنین سهل‌انگاری و بی‌توجهی به این معضل در حال رشد است و متاسفانه فروش با قیمت بالای باغات منطقه به نوعی به چشم و هم چشمی خانواده‌ها نیز مبدل شده است.

بعید نیست که با روند کنونی معامله و خرید و فروش زمین و باغات قاضی جهان، به سرعت و به طرز مسموم کننده‌ای، فرهنگ و سبک زندگی مردم منطقه از معماری سنتی و دیوارهای کاه گلی زیبای گذشته به سبک مدرن با دیوارهایی با بلوک های بتنی بی روح دچار تغییر و تحول شده و در نهایت تبعات این تغییر هنجارها، در سال‌های بعد سنگینی خود را بر دوش مردم منطقه تحمیل  نموده و اختلاط بی‌مقدمه خرده فرهنگ‌ها و انتقال فرهنگ شهرنشینی به دامان فرهنگ اصیل و متعصبانه مردم منطقه در آینده می‌تواند تبعات و چالش‌های عمده اجتماعی و فرهنگی را به دنبال داشته باشد.

باید در نظر داشت که معماری هر منطقه بازتابی از فرهنگ، تمدن، جغرافیا و تاریخ خاص آن منطقه است و یکی از تمایزها و تفاوتهای مناطق مختلف کشور، حاصل همین سبک معماری است که چشم هر نظاره گر و گردشگر را می نوازد. مساله رعایت و توجه به سبک معماری اصیل، امروزه آنچنان مهم تلقی می شود که حتی مقام معظم رهبری هم بارها در سخنان خود بر حفظ هویت و اصالت شهرها و پایبندی به معماری اسلامی و ایرانی در تاسیس،گسترش و نکوسازی شهرها تاکید داشته اند.

اگرچه سبک خانه های کاه گلی گذشته قاضی جهان جای خود را به خانه های مدرن و گاه آپارتمانی داده است اما در این رهگذر نمی توان تغییر سبک معماری باغات اصیل قاضی جهان به عنوان گنجینه ای عظیم و فاخر را تحمل نمود شیوه ای از معماری زیبا و دلنشین این دیار که در ساخت دیوار باغهای قاضی جهان بکار می رفته است ولی امروز آن را از یاد برده ایم !  سبکی خاص و دل انگیز که از دل طبیعت زیبای باغ شهر قاضی جهان نشات گرفته است. دیوارهایی با پی ریزی سنگ های محلی و بدنه ای گل چین که برای جلوگیری از تخریب بارش برف و باران، روی آن را با تخته های چوبی به همراه گل می پوشاندند و شکل زیبایی را در منظره عمومی منطقه رقم می زدند .

قاضی جهانی ها با این کار علاوه بر حراست باغهای خود از گزند حطرات طبیعی و انسانی و نیز آزادی ، آسایش و رفاه بیشتر نسوان، نهایت سعی خود را در بر هم نزدن زیبایی باغات به کار می بردند و لذت زیبایی باغهای خود را بین عموم مردم تقسیم می کردند.

در گذشته بعضی از باغداران هم که نمی خواستند دیوار بلندی به دور باغ خود داشته باشند، برای جداسازی خط جاده یا باغ و زمین کناری با باغ خود، دست به ساخت دیوارهای سنگی کوتاهی می زدند که در آن هیچ گونه مواد چسبنده ای همچون گل، گچ بکار نمی رفت. دیوارهایی که فقط با چیره دستی معمار بنا می شد و دوامی طولانی داشت نکته شایان در اهتمام مردم گذشته قاضی جهان در ساخت این دیوارها، روی نیاوردن آنها به مصالح خارجی و استفاده از مصالح طبیعی خود آن منطقه است. بعلاوه ترکیب بندی مواد و رنگها در ساخت این نوع پرچین ها و دیوارها، هارمونی خاصی را در چشم هر نظاره گر رقم می زند . گاه با قدم زدن در کوچه باغهای افسون گر قاضی جهان آنچنان از دیدن مواهب الهی و ذوق و قریحه نیاکانمان در عمران و آبادانی آن مست می شویم که حاضر نیستیم از این مناطق دل بکنیم .

حالا فراموشی این زیبایی دسترنج پدرانمان را راحت می بینیم و چیزی نمی گوییم ! گویا به آن عادت کرده ایم ! شاید اگر در بین کوچه باغهای محدود منطقه قدمی بزنیم متوجه عدم توازن دیوارهای باغی می شویم ! سبکهایی وارداتی با بدترین شکل و رنگ بندی ممکن که زیبایی طبیعت را فقط برای خودمان محصور کرده ایم و اجازه درک آن را از دیگران گرفته ایم !

لذا ضمن هشدار به اهالی منطقه ، شایسته است ضمن چاره اندیشی از سوی خود مردم، روند فروش باغات و اراضی کشاورزی به افراد غیربومی متوقف گردد چراکه تغییر کاربری اراضی زراعی و باغی  ضمن خارج کردن اراضی باغی زراعی از چرخه تولید، خسارت‌های زیادی به منطقه وارد خواهد نمود.

متاسفانه امروز کشاورزان تمایلی برای تغییر روند کشت و کار ندارند و محصولات تولید شده نیز پاسخگوی هزینه‌های تولید نیست پس بهترین راه برای یک کشاورز ابتدا فروختن قطعه‌ای از زمین کشاورزی خود برای امرار معاش مقطعی و در سال‌های آینده برای وارثانی است که انتظار فروش این زمین‌ها و یا ساخت و ساز در آنها را می‌کشند .

باید گفت ادامه این روند ضمن نابودی زیبایی های باغ شهر قاضی جهان، اقتصاد کشاورزی و تامین مواد غذایی منطقه را با مخاطره مواجه خواهد ساخت لذا مهم ترین راهکار مقابله با این پدیده تشکیل تشکل های مردمی بوده که نخستین وظیفه آن در وهله نخست بایستی آگاهی بخشی به مردم قاضی جهان باشد.  

تصاویری از معماری سنتی باغ های قاضی جهان    

     

 

   

     

   

   

   

   

  

 

   

 

تصاویری از معماری جدید باغ های قاضی جهان    

   

 

 

 

  

از آقای اکبر رضانژاد قاضی جهانی به دلیل ارسال عکس ها  

و کمک در تنظیم این یادداشت تشکر می شود