مشاهیر، مشایخ و علمای قاضی جهان (۲)

مشاهیر، مشایخ و علمای قاضی جهان (۲)

 شیخ علی شیخ علی زاده قاضی جهانی

                              

جناب آقای شیخ علی فرزند مرحوم حاج احمد می باشد که درسال 1281 هجری شمسی در خانواده ای مکتبی، حسینی و روحانی در قاضی جهان دیده به جهان گشود. دوران کودکی را در مکتب درس پدر بزرگوارش که از مکتب داران و اساتید بزرگ منطقه بود سپری نموده و در محضر وی علوم مختلف اعم از تاریخ معجم، ادبیات عرب، نصاب صبیان، جامع العباس، گلستان و بوستان سعدی و... را تلمذ نمود و پس از فوت پدر بزرگوارش در سال 1362 هجری قمری به سبب درایت و هوش سرشار و کفایت علمی اش در سنین جوانی مکتبی در قاضی جهان دایر و در سه مکان مختلف برحسب موقعیت های مکانی و زمانی همچون مسجد حضرت ابوالفضل (ع)، مسجد حاج کاظم و مسجد حاج عبدالله به تربیت و آموزش شیفتگان و طالبان علم و دانش پرداخته و دروس مختلف را از خواندن و نوشتن فارسی گرفته تا ادبیات عرب، تنبیه الغافلین، گلستان سعدی، قرآن کریم و تاریخ معجم تدریس می نمود که از شاگردان وی می توان حجج الاسلام و المسلمین حاج میرزا مجید جعفری، حاج میرزاعلی اصغر تاروردی، حاج میرزا ولی الله عدلی و... نام برد.

مشهـدی شیـخ علی شیخ علی زاده علاوه بر قاضی جهان در روستاهای هرگلان، چهاربرود، آلمالوداش و غلّه زار نیز به تربیت و آموزش دانش آموختگان همت گماشته و در این راه رنج ها و دشواریهای فراوانی را متحمل شد.

مرحوم شیخ علی از خادمان دربار اباعبدالله الحسین(ع) بوده و به جهت علاقه وافری که به اهل بیت عصمت و طهارت داشت به مداحی و مرثیه سرایی پرداخته و از خانه به دوشان مکتب حسینی بشمـــار می رفت. وی قریحه و ذوق سرودن اشعار در توصیف انبیاء و شرح مصایب ائمه اطهار و بخصوص صحنه کربلا داشت و در مناسبت های مختلف به سرودن این اشعار می پرداخت.

وای بـر عالـم چه شد حـال شهیـد کربلا        دیـد عباس دو دستش کرده اند از تن جدا

دید بر روی زمین افتاده مشگ پاره اش        یک طرف دست سوای قطعه قطعه پیکرش

و یا

افسـوس که گل رخان کفن پوش شدند        وز خاطـر دوستــان فـرامــوش شــدنـد

آنـان که به صـدزبان سخـن می گفتنـد         آیــا چــه شنیدنــد که خــامـوش شدنـد

مرحوم شیخ علی نه تنها در سرودن اشعار فارسی تبحّر خاصی داشت بلکه اشعار ترکی را نیز همچون اشعار فارسی شیوا و روان می سرود:

یا علی گل کربلا دشتنده کـی غوغانی گـور       سعدیـن اوغلی قوردوقی قلبنده کی سودانی گور

سعد زاده گردش ایلر بیر طرفده وجدیلن             شمــر ایلــر هـرولـه الــده اولان شمشیــریلــن

گفتگـو ایلـر هـامی سـر کرده لـر تدبیریلن              آل سفیــانـون اولان قلبنــده کـی اجـرانـی گـور

مرحوم شیخ علی شیخ علــی زاده فردی شـــوخ طبع و شیرین سخن بوده و هرگز کسی را از خود نمی رنجاند عبادت و راز و نیازش همراه با حالات ویژه و عرفانی بود بطوریکه در طول شب های ماه رمضان هر سال هر سی شب را به احیا و شب زنده داری می پرداخت ودرطول3 روز ختم قرآن می نمود.

مشهدی شیخ علی همزمان با انقلاب اسلامی و پیروزی اراده ملّت بر حکومت جائرانه و ضد دینی پهلوی به صفوف انقلابیون و مردم پیوسته و در همه تظاهرات، راهپیمائیها و حرکت های مردمی جمهوری اسلامی با عشق و شور وصف ناپذیری شرکت می جست.

فرزند برومندش جناب آقای حاج محمدشیخ علی زاده در مورد نحوه فوت و چگونگی درگذشت مرحوم شیخ علی چنین می گوید:« در دهم ماه صفر سال 1362 هجری شمسی کسالت و بیماری بر پدرم مستولی گشت و وی را در بستر بیماری خواباند.در طول18روزی که بیمار بود هر روزخبر می گرفت که امروز چندم ماه صفر است یک روز پرسید امروز چندم ماه صفر است. به وی گفتم که امروز بیست و هفتم صفر است و فردا مصادف با رحلت رسول اکرم(ص) و امام حسن مجتبی(ع) می باشد. زمانی که این را شنید آهی کشیده و گفت: تدارک سفر دائمی مرا مهیا سازید و این شد که بالاخره در شب وفات پیامبر گرامی اسلام موقع اذان مغرب داعی حق را لبیک گفته و در وادی رحت (قبرستان کوچک)قاضی جهان به خاک سپرده شد.

حجت الاسلام والمسلمین میرزا احمد محمد علی زاده(صالحی)

                                                   

جناب آقای میرزا احمد محمدعلی زاده فرزند حاج رضاقلی در سال 1308 هجری شمسی در قاضی جهان در خانواده ای متدین و روحانی چشم به جهان گشود. وی در سن 16 سالگی به بلده طیبه قم عازم گردیده و در حوزه علمیه و مدرسه فیضیه این شهر در محضر اساتید و مدرسین محترم همچون حضرت آیت الله العظمی سیدشهاب الدین مرعشی نجفی در حدود 12 سال شرح لمعه شهید اول و ثانی و فقه و اصول و سایر مراحل سطح را گذرانده و به اتفاق پدر بزرگوارش پس از زیارت حضرت ثامن الحجج امام رضا(ع) به زادگاهش مراجعت و به تبلیغ، ارشاد و ترویج شریعت نبوی و تدریس و اقامه نماز جماعت در آذرشهر، قاضی جهان ،خانقاه، بادامیار، خانمیر، داش آلمالو، امیر دیزج و دهها نقطه دیگر پرداخت. وی یکی از روحانیون انقلابی،باتقوی، مهذب و با اخلاص زمان خود بود و در راه اسلام پسر بزرگش شهید مهندس حسین محمدعلی زاده را تقدیم انقلاب نمود.

حجت الاسلام محمدعلی زاده پس از 65 سال تلاش و کوشش بالاخره در 12 اردیبهشت سال 1373 در هنگام خدمت به حجاج و زائرین مکه معظمه دعوت حق را لبیک گفته و دار فانی را وداع گفت. از کرامات وی آنچنانکه از زبان خودوی نقل شده اینست که می گفت :« در اثر تنگدستی و فشار مالی ایام تحصیل در قم روزی در مسجد جمکران به امام عصر (عج) متوسل شدم و از حضرت خواستم تا 2 تومان به طریقی به من رساند تا حاجتم را بوسیله آن برآورده سازم خود می گوید وقتی خواستم از مسجد جمکران خارج شوم فردی مرا مورد خطاب قرار داده و 2 تومان پول به من داد و سپس از من دور شد »و یا مردم نقل می کنند که وی بارها نورهایی را از طرف مقبره الاولیای قاضی جهان به چشم خود دیده بوده است.

 حجت الاسلام والمسلمین حاج میرزامحمد علی ملّائی قاضی جهانی

                                                              

 حاج میرزا محمدعلی ملّائی فرزند آخوند ملّا ابراهیم در سال 1301 هجری شمسی در خانواده ای مذهبی و روحانی متولد شد، دوران کودکی و طفولیت را در محضر پدر بزرگوارش که از روحانیون صاحب نام منطقه بود سپری نمود و سپس به توصیه والد گرامیش جهت کسب علم و دانش در مکتب و کلاس درس آقایان حجج الاسلام حاج میـرزا اسدالله محمّدی، حاج میرزا عبدالله وثوقی و ملا حسینقلی محمد علی زاده حضور یافت. در هفده سالگی در معیت پدرش به شهر تبریز عزیمت نموده و در مدرسه حسن پادشاه با آقای باباخان چهرگانی هم منزل گردید سپس وارد مدرسه طالبیه گردید و در این مدرسه صرف و نحو را از محضر میرزا محمد ایمانی فرا گرفت. سپس سیوطی جامی را از محضر حجت الاسلام علی الهی قزلجه ای و سطح فقه را از آیت الله سید هادی خسرو شاهی اخذ نمود.

میرزا محمد علی ملّائی پس از گذراندن سطح فقه، برای تحصیل فقه به ترتیب در کـلاس درس آقایـان حاج میرزا کاظم دینوری و حاج سید مرتضی مستنبط حضور یافت و بالاخره برای اخذ اصول فقه به محضر استاد خویش حاج میرزا محسن دوزدوزانی رسیده و بهره های فراوانی از کلاس درس ایشان برگرفت و سپس به زادگاه خویش قاضی جهان مراجعت نموده و با خانواده حجت الاسلام میرزا اسدالله محمّدی وصلت نمود. ایشان در حین انجام امورات زندگی به کارهای تبلیغی نیز اهتمام داشت. وی در سال 1350 از قاضی جهان به تبریز عزیمت و در آنجا سکنی گزید و از سال 1357 در مسجد امام خمینی محله خطیب تبریز به اقامه نماز جماعت و تبلیغ احکام و واجبات دینی پرداخت.

حجت الاسلام حاج میرزا محمدعلی ملائی همزمان با وقوع انقلاب اسلامی به جرگه انقلابیون پیوسته و در بحبوحه هشت سال دفاع مقدس و جنگ تحمیلی عراق علیه ایران با حضور در مناطق عملیاتی به وظیفه تبلیغی خویش پرداخت و در این راه فرزند برومندش شهیدمرتضی ملائی را در سال 61 در عملیات حصر آبادان تقدیم اسلام و انقلاب نمود.

 حجت الاسلام والمسلمین حاج میرزا علی صالحی (محمدعلی زاده)

                                                     

 حاج میرزا علی صالحی فرزند حاج رضاقلی در سال 1303 هجری شمسی در خانواده ای روحانی و جلیل القدر دیده به جهان گشود. دوران کودکی را تحت تربیت و سرپرستی پدر بزرگوارش سپری نموده و به جهت علاقه پدرش جهت تحصیل علوم دینی فرزندانش با پیشنهاد پدر در مکتب درس عموی بزرگوارش حجت الاسلام والمسلمین ملا حسینقلی محمدعلی زاده در مسجد ولیعصر حضور یافته و از محضر وی استفاده های فراوانی در تحصیل مقدماتی علوم برده و دروس تنبیه الغافلین، گلستان سعدی، تاریخ معجم، ابواب الجنان، معنی و تجوید قرآن را از ایشان تلمذ کرده و از شاگردان ممتاز مکتب معظم له محسوب می گردیده است.

حاج میرزا علی صالحی سپس در کلاس درس حاج میرزاعبدالله وثوقی حضور یافته و تا کلاس ششم را از وی استفاده نمود و پس از اتمام دروس مقدماتی عازم شهر تبریز شده و در مدارس دینی این شهر همچون طالبیه به تحصیل صرف و نحو و ادبیات عرب پرداخته و بعد از دو سال تحصیل در محضر اساتیدی همچون میرزا حسن داشاتاتی عازم بلده طیبه قم شده و در حوزه علمیه، منطق و فلسفه را از محضر شهید آیت الله حاج سید محمد علی قاضی طباطبائی، کتاب مطوّل تفتازانی را در مجلس درس آیت الله مسلم ملکوتی سرابی، شرح لمعه را از محضر حاج میرزا صادق طاهباز تبریزی، مکاسب شیخ را از حجت الاسلام حاج میرزا محمد مجاهد و فقه و اصول را از آیت الله کوه کمری وکفایه الاصول را از محضر حضرت آیت الله العظمی سید شهاب الدین مرعشی نجفی تلمذ نموده و مدت 5 سال در حوزه علمیه و مدرسه فیضیه به تربیت طلاب علوم دینی و تدریس اشتغال داشته و از آیات عظام محسن طباطبائی حکیم، حسینی زنجانی و مرعشی نجفی موفق به کسب و اخذ اجازات کتبی تصدی امور حسبیه و اخذ وجوه شرعیه و اخذ سهم مبارک امام و نیز نقل روایات مفتخر شد.

حجت الاسلام والمسلمین حاج میرزاعلی صالحی پس از فراغت از تحصیل با اجازه آیت الله مرعشی نجفی به موطن خویش بازگشته و در زادگاه خویش ضمن تبلیغ احکام و واجبات دینی و امامت جماعت مسجد جامع قاضی جهان به استخدام آموزش و پرورش در آمده و در قالب استاد قرآن به تدریس دروس قرآن، فلسفه، منطق، حکمت و ادبیات عرب در مدارس آذرشهر، ایلخچی، اسکو و دهها نقطه دیگر پرداخته و پس از سی سال فعالیت قرآنی در سال 1368 بازنشست گردیده است. وی یکه و تنها روحانی منطقه است که به رغم برخی از مشکلات و دردسرهای محیط های کوچک روستایی در آن مقاومت نموده و با کمبودها و نواقص آن ساخته است . حجت الاسلام و المسلمین صالحی با شروع جنگ تحمیلی با حضور داوطلبانه در مناطق عملیاتی به وظیفه تبلیغاتی پرداخته و در تزریق امیدواری به رزمندگان اسلام سهم بسزایی ایفا نموده است.

حجت الاسلام صالحی فرد خیّر و مصلحی بوده و در رتق وفتق امورات دینی، شرعی و معیشتی مردم اهتمام داشته و از پیشتازان کارهای عمرانی و اصلاحی قاضی جهان و روستاهای دیگری همچون قراغیل بوده و خدمات شایسته و ارزنده ای در جهت عمران و آبادانی منطقه همچون شهرهای آذرشهر و گوگان و روستاهای سیلاب، خانقاه، نادینلو و سرین دیزج به منصه ظهور رسانده است.

 حجت الاسلام والمسلمین حاج میرزا مجید جعفری قاضی جهانی

                                             

 جناب حاج میرزا مجید جعفری فرزند مرحوم حاج محمدعلی جعفری در سال 1307 هجری شمسی در قاضی جهان متولد شد. دوران کودکی را تحت تربیت پدر بزرگوارش سپری نموده و در حین کارهای کشاورزی در مکتب و کـلاس درس آقایـان میـرزا اسدالله محمـدی، حاج میرزا عبدالله وثوقی ،شیخ علی شیخ زاده و میرزا حسینقلی محمدعلی زاده حضور یافت. در روز دوازدهم ماه ذیعقده سال 1366 هجری قمری با توصیه پدرش برای تحصیل علوم دینی و کمالات انسانی عازم شهرستان تبریز شد و در مدرسه طالبیه این شهر مشغول به تحصیل گردید.

حاج آقای جعفری در این مدرسه از محضر درس آقایان میرزا حسین لیل آبادی، حاج میرزا علی اصغر حبیبی اخی جهانی، حاج میرزا علی اکبر محدث و حضرت آیت الله العظمی سید یوسف مدنی بهره ها گرفته و در تاریخ دوازدهم ذیقعده سال 1370 هجری قمری در معیت مرحوم حجت الاسلام و المسلمین آقـای میـرزاکاظم کاظـم زاده عـازم بلده طیبه قـم شد. ایشان در این شـهر از محضـر حضـرات آیـات حاج شیخ باقر مرندی، حاج میرزا علی مشگینی، حاج سیدابوالقاسم سلطانی و حجت الاسلام حاج میرزا حسن محدث سرابی و تعدادی دیگری از آیات عظام تلمذ نموده و در سال 1382 هـ .ق همزمان با روز شهادت ششمین اختر تابناک امامت و ولایت، امام جعفر صادق (ع) و حادثه دلخراش ضرب و شتم و کشتار طلاب مدرسه فیضیه قم توسط دژخیمان و عمال پهلوی بنا به درخواست عده ای از مؤمنین و مــردم قاضی جهان با کوله باری از تجربه به موطن خویش مراجعت و در مسجد جامع قاضی جهان مشغول اقامه نماز جماعت و تبلیغ احکام و واجبات شرعیه گردید و پس از گذشت یکسال از قاضی جهان به شهرستان تبریز عازم و در این شهر ساکن گردید و از آن تاریخ در مسجد مرحوم میرزا سلمان تبریز معروف به مسجد شهیدی و مسجد محله به اقامه نماز جماعت و تبلیغ احکام و شریعت نبوی مشغول بوده و معمولاً در روزهای پنج شنبه و جمعه با سفر به قاضی جهان در بهبود وضعیت و مشکلات مادی و معنوی مردم این سامان اهتمام می ورزد.

 حجت الاسلام والمسلمین ناصر نعمت پور

                                                             

 جناب آقای دکتر ناصر نعمت پور فرزند حاج محرم است که در سال 1345 هجری شمسی در یکی از روستـاهای هشتـرود در یک خانواده مذهبی دیده به جهان گشود. دوران کودکی را در دامن مادر خویش که از زنان پاکدامن و دلباخته خاندان رسالت می باشد پرورش یافت و در سال 1353 در معیت خانواده و جمعی از خویشان خود به شهر قم عزیمت و در آن سکنی گزید،دوران تحصیلی را تا سطح دبیرستان در این شهر به پایان برده و سپس در اثر پیشنهاد و تشویقات یکی از دوستان شهیدش وارد حوزه علمیه قم گردید. دروس مقدماتی را در مدرسه علمیه ابوالصدق به پایان رسانیده و کتابهای فقهی "لمعتین" را در محضر اساتیدی همچون مرحوم وجدانی فخروآیت الله رضا استادی واصول فقه مظفر را در محضر استاد صالحی افغانی به پایان رسانیده و سطوح عالی حوزوی را در محضر اساتید بــزرگی چون مرحوم پایانی، محسن دوزدوزانی، سید محمد حجت کوه کمره ای، محقق داماد، طاهری خرم آبادی، صلواتی، محفوظی و اعتمادی تلمذ نموده و در سال 1371 جهت تحصیل درس خارج فقه و اصول به محضر آیات عظام مکارم شیرازی، وحیـد خـراسـانی، شیـخ جواد تبریزی و سبحانی رسیده وازایشان بهره های زیادی برده است.

دکتر نعمت پور تفسیر قرآن را از محضر بزرگانی همچون آیت الله معرفت، آیت الله شب زنده دار و مرحوم شمس،دروس فلسفی را از محضر بزرگانی همانند آیت الله گرامی، دکتر بهشتی پور، رحمانی سبزواری و فیاضی، فلسفه غرب را از محضر دکتر مصطفی ملکیان، تاریخ اسلام را از محضر حجت الاسلام رسول جعفـریان و تاریـخ ادیـان و کـلام یهـود و مسیحیت را از محضـر استاد توفیقی، کلام قدیم را از محضر آیت الله سبحانی و الهیات را از محضر استاد ربانی گلپایگانی، درس اخلاق را از محضر آیت الله مظاهری و اخلاق عملی را از محضر آیت الله العظمی بهجت فرا گرفته است و در تاریخ 20/4/83 از پایان نامه دکترای کلام اسلامی خویش دفاع نموده است.

دکتر نعمت پور علاوه بر نگارش پایان نامه ای در نقد و بررسی منابع اجتهاد اهل سنت، تحقیقات، نوشته ها و مقالات مختلفی به رشته تحریر در آورده است که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره نمود:

1-"توحید در عبادت از دیدگاه قرآن"در جواب برخی از شبهــات وهابیــون مبنی بر این که هر تعظیمی

عبادت نیست.

2- تقریرات درس خارج فقه آیت الله العظمی حاج شیخ جواد تبریزی

3- تقریرات درس خارج اصول آیت الله العظمی وحید خراسانی

4- تقریرات درس خارج اصول آیت الله شیخ جعفر سبحانی تبریزی

5- تقریرات درس خارج فقه آیت الله العظمی مکارم شیرازی

6- برهان نظم

7- نقد نظریه عصری بودن دین

8- نماز جمعه از دیدگاه صاحب حدائق

دکترناصر نعمت پور از سال 1366 هـ .ش با یکی از خانواده های مذهبی قاضی جهان وصلت نموده و بعد از این ازدواج، قاضی جهان عملاً به صورت وطن دوم وی در آمده و فتح بابی شده است تا ایشان در ایام تابستان با برگزاری کلاسهای قرآن ایام فراغت جوانان و نوجوانان قاضی جهان را پر سازند. وی اینک یکی از اساتید حوزه و دانشگاه بوده و چند سالی در دانشکده علوم پزشکی دانشگاه تبریز تدریس نموده و در کنار مباحث حوزوی فعالیت های تبلیغی به شکل درس و سخنرانی داشته و با سفرهای تبلیغی به استانهای مختلف به انذار دلهای آماده و زنده مردم کشورمان می پردازد.

دیگر علمای قاضیجهان:

حجج الاسلام زین العابدین محمدی ، حاج غلامعلی سلیمانی و میرزا یدالله توکلی

مشاهیر، مشایخ و علمای قاضی جهان (۱)

مشاهیر، مشایخ و علمای قاضی جهان (۱)

با قدری تأمل در فرهنگ و فولکولری تشکیل دهنده جوامع انسانی،این نکته در ذهن آدمی تداعی می شود که یک فرهنگ با مشاهیر آن شناخته شده و بعنوان پشتوانه عمده و اصلی آن چنین استنتاج می شود که سطح فرهنگ ها بواسطه ایشان سنجیده شده و هر اجتماعی با وجود شخصیتهای علمی، مشایخ، عالمان دینی، هنرمندان و مفاخر خویش اوج گرفته و یک فرهنگ در قیاس با دیگر آئین ها بواسطه آنها به خود بالیده و مباهات می کند و در واقع با بالا رفتن وزنه علمی و فرهنگی یک جامعه ،قدرت چانه زنی آن در سایر عرصه ها نیز بالا می رود و طبیعتاً با شناسایی و ثبت شرح حال و زندگی این بزرگان، نه تنها قدمی در راستای تجلیل از ایشان برداشته می شود بلکه به عنوان اسوه ها و الگوهایی برای آیندگان معرفی و شناسانده می شوند.

در این بخش مؤلف سعی نموده در حد توان خویش شمه ای ناچیز از شرح حال بزرگان، مشاهیر، مشایخ، شعرا و هنرمندان را منعکس سازد گرچه خود باور دارد که در چنین مجال اندکی هرگز نمی تواند تمامی زوایای زندگی این عزیزان را بازگو نماید.

لازم به یادآوری است که این کتاب درباره آنچه در اسناد موجود و نیز خاطرات مردمی نقش بستــه می تواند قلم فرسایی کند و خارج از این حیطه نمی توانسته در مورد مشاهیر و عالمانی که در سده های گذشته زیسته و خدمات علمی و فرهنگی عظیمی در رشد و اعتلای قاضی جهان داشته اند و متأسفانه ذکر ایشان در لابلای اوراق کتاب زمان مسطور نبوده و یادگاری از اینان به جای نمانده عرض اندام نماید و نیز این قلم در مورد افرادی که به هر عنوان حاضر نشدند تا شرح زندگی ایشان زینت بخش کتاب گردد مسئولیتی را متوجه خود نمی داند و قضاوت در این باره را به خود خوانندگان واگذار می کند همچنین تعداد دیگری از عزیزان و نخبگانی که در این کتاب نام آنها آورده نشده ناشی از عدم دسترسی مؤلف به ایشان بوده و خدای ناکرده هیچگونه قصد و غرضی در آن نقش نداشته است و امیدوار است به محض دسترسی به آنان در چاپ های بعدی کتاب به شرح ایشان بپردازد.

 پیرخواجه

در صفحه 245 کتاب آذربایجان شناسی می خوانیم:

«پیرخواجه از عارفان قاضی جهان است که اهل سیروسلوک بوده و در میان مردم محبوبیتی خاص داشت.پیرخواجه، صوفی، عارف و عالم جهانگردی بوده که در جوانی با تصوف آشنا شد. او برای یافتن مرشدی که بتواند وی را با اندیشه های صوفیانه آشنا سازد عزم سفر نمود و پس از چندین سال مکاشفه و جستجو، مرید خواجه ربیع گردید. وی پس از مدتی نزد وی مقام و مرتبه ای بالا یافت وپس از چندین سال از مراد خود جدا شده و به این سامان راه یافت و مسجد سنگی قیزیل داغی را اقامتگاه خود ساخته و به عبادت و راز و نیاز پرداخت.

قبر پیر خواجه که با کاشیهای سبز رنگ ساده شش ضلعی پوشانده شده و بر روی سنگ قبر نوشته ای کوچک وجود دارد به این مضمون«هذا تربت المرحوم پیر خواجه». شیوه سنگ نوشته نشان می دهد که قبر مربوط به قرن 8 و یا نهم هجری است».

 شیخ جهان

شیخ جهان برادر نخیرجان خزانه دار کسری(انوشیروان) پادشاه ساسانی می باشد. وی قاضی،حَکَم،عارف و مفتی وقت بوده و به اتفاق برادر و خواهرش به این منطقه سفر نموده و در آن ساکن می گردد.

وی به جهت کفایت،درایت و شعور بالای قضاوت، همواره مورد توجه و مورد اعتماد حاکمان،کدخدایان،رؤسای قبایل و ریش سفیدان آذربایجان بوده و بنا به هر علتی اگر اختلافی ما بین دو شهر و یا دو آبادی اتفاق می افتاد به وی رجوع می کرده و از وی در حل اختلافاتشان مدد می گرفتند.

شیخ جهان پس از سالها قضاوت و داوری در قاضی جهان چشم از جهان فرو بست و بنا به روایتی در قبرستان قدیمی در ضلع شمال غربی قاضی جهان در محل مقبره الاولیاء قاضی جهان به خاک سپرده شد.

 آیت الله ملا محمد فقیه قاضی جهانی (ره)

آیت الله میرزامحمد فقیه معروف به آخوند ملامحمد است وی یکی از عالمان و روحانیون طراز اول منطقه آذرشهر در دوره ناصری بوده است که به دلیل استعداد و توان علمی بالا در فقه و اصول به درجات کمال و تمام در این باب دست یافت چنانکه استاد خارج فقه و اصول به جهت موفقیت های علمی در کلاس درس وی را به عنوان "فقیه"معرفی کرده و از این رو به همین نام شهرت یافت.

آخوند ملا اصغر(کاظم زاده) قاضی جهانی(طاب ثراه)

حجت الاسلام و المسلمین آخوند ملاّ اصغر کاظم زاده فرزند کربلائی سودومعلی و والد گرامی مرحوم آخوند ملاکاظم کاظم زاده می باشد که همزمان با ولیعهدی عباس میرزا در تبریز در خانواده ای روحانی و مذهبی می زیسته است در مورد نحوه زندگی و مدت عمر وی اطلاعات چندانی وجود ندارد آنچه از وی در ذهن ها باقی مانده اینست که وی در ایجاد و ساخت مساجد قاضی جهان نقش بسزایی داشته و به همراه حاج حسین(فاضلی) قاضی جهانی خدمات ارزنده ای در راه آبادانی و اصلاح امورات قاضی جهان به عمل آورده و جزو اولین مکتب داران منطقه محسوب می گردد.

 آخوند میرزا مقصود فقیهی قاضی جهانی

آخوند میرزا مقصود فقیهی فرزند ملامحمد فقیه می باشد که در خانواده اجتهاد و فقاهت و علم و تقوی دیده به جهان گشود. دوران کودکی را در تحت تعلیمات پدرش که از علمای صاحب نام منطقه بوده است سپری نموده و به امر پدر جهت کسب تحصیلات حوزوی عازم شهرهای تبریز و قم گردید وی پس از فراغت از تحصیل حین تبلیغ معارف دینی در منطقه به کار مباشری،منشی گری و نویسندگی پرداخت. به گفته مردم وی آدم خیرّ و باتقوایی بوده است و در اصلاح و سامان بخشیدن به امورات جاری مردم تلاشهای زیادی به انجام رسانیده است. وی در سال 1354 هجری قمری دارفانی را وداع گفت و در وادی رحمت (قبرستان بزرگ) قاضی جهان مدفون گردید.

 آخوند ملّا کاظم(کاظم زاده) قاضی جهانی

آخوند ملّا کاظم فرزند آخوند ملا اصغراست که در قاضی جهان متولد شد.ایشان پس از تحصیل مقدمات در محضر اساتید وقت قاضی جهان همچون پدربزرگوارش متون فقه و اصول را در محضر اساتید دهخوارقان و تبریز تلمذ نمود. وی پس از فراغت از تحصیل در قاضی جهان مشغول تدریس، تبلیغ و ارشاد مردم شده و عمر خود را وقف اسلام و فقه جعفریه نمود لذا در راستای آن در مسجد حاج کاظم قاضی جهان مکتب درسی دایر و مشغول تدریس صرف و نحو، جامع عباسی، تاریخ معجم، ابواب و گلستان سعدی و... می گردد که حاصل این مکتب دانش آموختگانی همچون حاج میرزا عبدالله وثوقی می شود.

آخوند ملّا کاظم یکی از علمای عصر ناصری بوده که در سخنوری توانا و در بین مردم منطقه به لطافت بیان و صداقت زبان مشهور بوده و منبریت ایشان زبانزد عام و خاص بود. ایشان همزمان با حمله اول روسیه به ایران و عهد مشروطیت دار فانی را وداع و در قبرستان بزرگ به خاک سپرده شد.

 آخوند حاج ملا ولی جناب زاده قاضی جهانی

حاج ملاولی جناب زاده معروف به حاج جناب در خانواده ای مذهبی در تبریز دیده به جهان گشود وی پس از سپری کردن دوران کودکی ، در مدارس علمی،دینی وحوزوی تبریز مشغول تحصیل گردیده و توانست دروس حــوزوی را یکی پس از دیگــری پشت سر گذارد. وی فرد متمول و ثروتمندی بوده و املاک و زمین های فراوانی در قاضی جهان به نام وی بوده است. وی به کرات بین تبریز و قاضی جهان در رفت و آمد بوده و همزمان با کشف حجاب رضاخانی به قاضی جهان عزیمت نموده و مدتی در قاضی جهان ساکن گردید. از کرامات وی آنچه در اذهان مردم باقی مانده است دعای ختم باران وی بوده است که نقل شده است که در زمان سلطنت احمد شاه قاجار قحطی و گرانی به سراغ مردم آمد و در فصل بهار و تابستان بارانی نبارید لذا افرادی از روستا را مأمور کرد تا تعداد زیادی سنگ از کف رودخانه جمع آوری کرده و به مردم نیز ندا داد تا درمسجد ولی عصر قاضی جهان گرد هم آیند می گویند در ازای هر سنگی که به داخل ظرف و تشتی فلزی می انداخته دعائی می خوانده و در حیــن دعا سیــل اشک از چشمان وی سـرازیر می شده است افرادی که آن را دیده و یا شنیده اند چنین نقل می کنند که در حین سنگ چهلمی که به داخل تشت انداخته می شد باران رحمت الهی شروع به باریدن گرفته و همه جا سیراب گردید و بدین ترتیب قحطی و خشکسالی از منطقه رخت بربست. وی بالاخره پس از یک قرن فعالیت و تلاش داعی حق را لبیک گفته و در تبریز به خاک سپرده شد می گویند شهید قاضی طباطبایی ( شهید محراب ) وصی وی بوده است.

 حجت الاسلام والمسلمین ملا حسینقلی محمدعلی زاده قاضی جهانی

آخوند ملاحسینقلی محمدعلی زاده فرزند حاج محمدتقی است که در سیزدهم ربیع الاول 1313 هجری قمری در خانواده ای مذهبی و متدین چشم به جهان گشود. دوران طفولیت و کودکی را در محضر پدربزرگوارش که از واقفین محل بود سپری نموده و سپس به استمداد پدر عازم تبریز گردیده و در مدرسه طالبیه این شهر مشغول تحصیل گردید.

وی پس از تحصیل مقدمات همچون صرف میر، تصریف، نموذج، عوامل، صمدیه، سیوطی و معالم جهت اخذ سطوح بالاتر به محضر اساتید و دانشمندان بزرگی نائل گردید که از آن جمله می توان به دانشمند گرامی حجت الاسلام والمسلمین حاج شیخ غلامحسیــن تبریــزی اشــاره نمود که امــام جماعت مسجد گوهر شاد حرم رضوی بوده است.

آخوند ملاحسینقلی پس از فارغ التحصیلی از دروس فقه و اصول در تاریخ چهاردهم ذی الحجه الحرام سال 1339 قمری بنا به تقاضای جمعی از مؤمنین و اهالی قاضی جهان به زادگاه خود مراجعت فرموده و امامت جماعت مسجد جامع قاضی جهان را برعهده گرفت.

وی پس از مدتی مکتبی را در مسجد علیای قاضی جهان (مسجد ولیعصر) دایر و در آنجا به تربیت قاریان و حافظان کلام الله مجید پرداخته و به آموزش قرآن، رساله شیخ بهائی، نصاب صبیان، تنبیه الغافلین، تاریخ معجم، ابواب الجنان، گلستان سعدی و ادبیات اهتمام می ورزد که از جمله افرادی که از وی تلمذ نموده اند می توان به حجج الاسلام حاج میرزاعلی صالحی، حاج میرزا مجید جعفری، حاج میرزامحمدعلی ملائی و مرحوم حاج میرزا احمد محمد علی زاده اشاره نمود.

وی یکی از روحانیونی بود که خستگی نمی شناخت و در تربیت و آموزش جوانان و علاقمندان علوم مختلف دینی و اسلامی همت عالی داشت که بالاخره پس از پنج دهه فعالیت قرآنی و علمی دعوت حق را لبیک گفته و در سال 1362 هجری قمری چشم از جهان فرو بست.

 حجت الاسلام والمسلمین آخوندملاابراهیم ملائی قاضی جهانی

آخوند ملا ابراهیم ملائی والد بزرگوار حاج میرزا محمد علی ملّائی است که در سال 1240هجری شمسی در خانواده ای متوسط و مذهبی در قاضی جهان چشم به جهان گشود. بنابه توصیه خانواده اش جهت کسب علوم دینی وارد حوزه های دینی و علمی آن زمان گردیده و به تحصیل علوم حوزوی مبادرت نمود. وی به جهت فقر مالی و تنگدستی ایام طلبگی فقط چند روز هفته را می توانست در محضر اساتید خویش حاضر شود و مجبور بود بقیه روزهای هفته را به کار بپردازد لذا با سختی امرار معاش می کرد.

آخوند ملاابراهیم ملاّئی پس از فراغت از تحصیل به کشاورزی روی آورد بطوریکه در اثر مداومت و سعی و کوشش وافر در این راه به ثروت وافری دست یافت وی در تحصیل معنویات و دعا و مناجات و تحصیلات علمی به درجاتی رسیده بود در علوم عریضه هم بی بهره نبوده و نویسندگی نیز می نمود. در عین حالی که به منبر می رفت به اصلاح و رتق و فتق امورات دینی، معیشتی و منازعات مردم اهتمام داشت و در این راه آرام و قرار نداشت. اهل مناظره و مباحثات فقهی بوده و هر گاه در مورد مسئله ای باب سخن باز می شد در اثر هوش سرشارش نظرات، آرا و فتاوی مراجع عصر را یکی پس از دیگری می گشود و بالاخره یکی را انتخاب و نظر می داد. به گفته فرزندش وی زندگی ساده و بی پیرایه ای داشته و نسبت به ضایع شدن نعمت های خدادای حساسیت نشان می داد بطوری که اگر علفی به اندازه چوب کبریت می یافت آن را حفظ می کرد تا به خورد حیوانی می رساند.آخوند ملا ابراهیم ملّائی پس از هشت دهه فعالیت و کار سخت در سال 1320 هجری شمسی دعوی حق را لبیک گفته و چشم از جهان فرو بست و بالاخره پیکرش در وادی رحمت(قبرستان بزرگ)قاضی جهان به خاک سپرده شد.

 حجت الاسلام والمسلمین حاج میرزااسدالله محمدی قاضی جهانی

                               

 جناب میرزا اسدالله محمدی فرزند مرحوم حاج علی اصغر از مشروطه خواهان منطقه است که در سال 1259 هجری شمسی در محله مقصودیه تبریز دیده به جهان گشود. دوران کودکی خود را زیر نظر پدرش که از مجاهدین و مبارزان مشروطه طلب بود سپری نموده و سپس وارد مدرسه رشدیه تبریز شده و مقدمات را از محضر حاج میرزا حسن رشدیه که بنیانگذار فرهنگ نوین در ایران است فرا گرفت. در سن 22 سالگی با دختر عمه اش صبیه مرحوم حاج کاظم ازدواج و این وصلت موجبات نقل مکان وی از تبریز به قاضی جهان را فراهم ساخت در این ایام بود که به اتفاق حاج میرزا عبدالله وثوقی در مکتب درس حاج ملاحسن اخی جهانی حضور یافته و از محضر ایشان ادبیات عرب ، فارسی، سیوطی، صمدیه و نموذج را تلمذ و سپس جهت فراگیری شرح لمعه و رسائل در مدرسه علمیه حاج کاظم آذرشهر در کلاس درس حاج میرزامحســن آقا حضــور یافته و بهره هــای فراوانی از درس های این حوزه برگرفت و پس از گذراندن دوره های مختلف در منزل شخصی اش مکتبی دایر نموده و به آموزش ادبیات فارسی و عرب ، قرآن کریم، گلستان و بوستان سعدی به مردم قاضی جهان پرداخت.

میرزا اسدالله محمدی از روحانیان مؤدب، ادیب، شیرین سخن، شاعر، خوشنویس و خوش کلامی بوده است که در اثر برخورداری از حافظه قوی، موفق به حفظ هزار بیت از ابیات سیوطی شده بود. وی پس از سالها تلاش علمی بالاخره در روز جمعه سوم رمضان 1378 هجری قمری از این دنیا رخت بربسته و در وادی رحمت(قبرستان کوچک) قاضی جهان مدفون گردید.

مرحوم حاج میرزا اسدالله محمّدی از آن عده روحانیونی بود که منبریت های قوی ارائه می کرد و به گویش فرزند ارشدش هرگز پول منبر دریافت نکرد. در این قسمت یکی از نوشته های زیبایش از نظر خوانندگان می گذرد:

ویزای بشر

نام:انسان   نام خانوادگی:آدمیزاد   نام پدر: آدم   نام مادر:حوا   لقب:اشرف مخلوقات

نژاد:خاکی   ساکن:زمین،منظومه شمسی،کهکشان راه شیری      صادره از: سراچه دنیا    مقصد:سرای آخرت ساعت پرواز:نامعلوم     مکان پرواز:نامعلوم

حضور در فرودگاه: لحظه ای قبل از پرواز

وسایل لازم: 7 متر پارچه سفید، عمل نیک، علم مفید، دعای اولاد صالح و دعای مؤمنین

اضافه بار مجاز:عمل صالح کاملاً مجاز است

توصیه های ایمنی: اجرای دقیق آموزه های کتاب و سنت پیامبر (ص) برای کسب اطلاعات بیشتر به قرآن و سنت پیامبر مراجعه فرمائید.

تماس و مشاوره: بصورت شبانه روزی، رایگان، مستقیم و بدون وقت قبلی

در صورتیکه قبل از پرواز با مشکلی روبرو شدید با شماره های زیر تماس بگیرد:

186 سوره بقره، 45 ـ44 سوره نساء، 129 سوره توبه، 55 سوره اعراف و 3 ـ2 سوره طلاق

"سفر خوب و خوشی برایتان آرزومندیم"

برگ عیش بگور خویش فرست کس نیاردزپس تو پیش فرست

هــر کـــه خــواهـد یاد گیـرد بـــایــــد از استـــاد گیـــرد

حجت الاسلام والمسلمین میرزامحمدکاظم کاظم زاده قاضی جهانی

                                       

روحانی عالیقدر میرزا محمدکاظم کاظم زاده فرزند مرحوم حاج حسین(شریف) و نوه آخوند ملّا کاظم در سال 1347 هـ.ق در خانواده ای مذهبی و متوسط متولد شد. پدرش از افراد متدین منطقه بود و دوران کودکی را در تحت تربیت پدر بزرگوار و مادر محترمه اش که از محبان اهلبیت عصمت و طهارت بود سپری نمود.

آخوند میرزا محمد کاظم با توجــه به علاقه وافـــرش به علم و دانش مقدمات را در زادگاه خــود قاضی جهان از محضر اساتید وقت همچون مرحوم حاج میرزا عبدالله وثوقی فراگرفت وپس از تلمذاز علمای آذرشهر همچون آیت الله سید محسن میر غفاری در حوزه علمیه مسجد حاج کاظم جهت ادامه تحصیل راهی تبریز شد. وی پس از ورود به تبریز جهت کسب فیض و تحصیل علوم دینیه وارد مدرسه طالبیه شدواز محضر اساتید وقت همچون میرزا ابوالفضل سرابی، میرزا علی اکبر نحوی و حجت الاسلام باغمیشه ای کسب علم نمود. در سال 1370 هـ.ق در معیت حجت الاسلام حاج میرزا مجید جعفری وارد مدرسه فیضیه قم گردیدو با طی مراحل علمی به محضر اساتید بزرگی همچون آیت الله العظمی حجت کوه کمری استاد مسلم و اکبر حضرت امام خمینی (ره) رسیده و دوره فقه،رسائل و مکاسب را در حضور ایشان به اتمام رساند و موفق به کسب و اخـذ اجازات کتبی و شفاهی تصدی امور شرعیه و اجازه روایی مفتخر شد. همزمان با خانواده حجت الاسلام ملا اسد الله محمدی وصلت نمود و سپس جهت گذراندن دوره خارج فقه و اصول محضر حضرت آیت الله العظمی بروجردی رسیده که بارها به دلیل هوش سرشار،دقت نظر و سرعت انتقال مفاهیم علمی و استعداد وافرش مورد تشویق ایشان قرار می گیرد. متأسفانه وی در سال 1372هـ.ق به بیماری سل مبتلا گشت و بنابه توصیه آیت الله بروجردی در یکی از بیمارستان های تهران بستری شد ولی به دلیل ایمان راسخ، تزکیه نفس و روح پیراسته تنها به دلیل اینکه پرستاران بیمارستان از خاموش نمودن صدای موسیقی غیرمجاز امتناع می کنند بیمارستان را به مقصد زادگاهش قاضی جهان ترک و پس از شش ماه در ایام جوانی و فصل شور انگیز زندگی دعوت حق را لبیک گفتـه و در قبرستــان بزرگ قاضی جهـان دفن می گردد. حجت الاسلام حاج میرزا علیقلی اسلامی امام جمعه محترم گوگان در مورد ایشان می گوید:

« آنزمان که در طالبیه تبریز بودیم ایشان قرآن را خیلی روان و زیبا قرائت می کردند لذا یکی از اساتید طالبیه اینچنین اظهار می داشتند که اگر بقیه طلاب در خواندن قرآن پیاده فرض شوند میرزا محمدکاظم به مثابه یک اتومبیل عمل می کند».

شایان ذکر است از این مرحوم آثار قلمی فراوانی نیز بر جای مانده بود که متأسفانه در اثر گذشت ایام این آثار ناپدید شده اند.

ملا احمد شیخ مؤذن

ملااحمد شیخ والد بزرگوار آقایان مرحومین شیخ علی و حاج محمود شیخ علی زاده می باشد که در مسجد حاج کاظم و شربت خانه مسجد ولیعصر قاضی جهان مکتب و کلاس درسی دایر نموده و در آنجا به آموزش خواندن و نوشتن، قرآن، تاریخ معجم، نصاب صبیان، صرف و نحو، جامع عباس و گلستان و بوستان مبادرت نموده بود. مکتـب وی به همـراه مکاتب درس آخوند ملاّ کاظم و ملّا علی جزو قدیمی ترین کلاس های درس قاضی جهان محسوب می گردد.

ملا احمد شیخ علاوه بر قاضی جهان در روستاهای گنبرف، آلمالوداش و چهاربرود نیز مکتب و کلاس درس دایره نموده و در تربیت دانش پژوهان منطقه مصمم بود.

وی پس از سالها تلاش قرآنی و خدمت علمی بالاخره در سال 1362 هجری قمری دارفانی را وداع گفته و در وادی رحمت (قبــرستان بزرگ) قاضی جهان به خاک سپرده شد. وی به جهــت اقامه اذان قاضی جهان به حاج احمد شیخ مؤذن معروف گردیده بود.

 حجت الاسلام حاج میرزا عبدالله وثوقی قاضی جهانی

                                                           

حاج میرزا عبدالله وثوقی فرزند میرزا حسین در سال 1260 هجری شمسی در یک خانواده مذهبی و متدین متولد شد پدرش که از معتمدین قاضی جهان محسوب می گشت به دلیل علاقه وافرش به کسب علم و دانش ،وی را از همان اوان کودکی تشویق به حضور در کلاسهای مکتب آن زمان نمود.

حاج میرزا عبدالله وثوقی در محضر اساتید وقت همچون آخوند ملا کاظم(کاظم زاده)، میرزا حسن اخی جهانی و میرزا محسن دهخوارقانی تلمذ نمود و سپس مدتی از علمای وقت بهره ها برد بطوریکه توانست در سنین جوانی قرآن را ترجمه و تفسیر نماید.

آقای وثوقی در سال 1310هـ .ش مکتب خانه ای در مسجد حاج عبدالله قاضی جهان دایر نموده و در آن به آموزش قرآن، تجوید، عربی،ادبیات فارسی، گلستان، تاریخ معجم و ابواب مبادرت نمود از دانش آموختگان این زمان وی می توان از آیت الله شهید مدنی، مرحوم حجت الاسلام عظیمی امام جمعه آذرشهر، مرحوم حجت الاسلام میرزا محمد کاظم کاظم زاده، حجج الاسلام حاج میرزا علی ملائی، حاج میرزا مجید جعفری ،حاج میرزا علی صالحی و... نام برد. وی بعدها شرح لمعه و فقه اسلامی را از شاگرد خویش حاج میرزا علی صالحی فرا گرفت. وی در تجوید قرآن بی نظیر بود.

حاج میرزا عبدالله وثوقی در سال 1312 هجری شمسی به استخدام اداره فرهنگ درآمد لذا در این زمان به دلیل ورود به این اداره عبا و عمامه را کنار گذاشت. وی در سال 1317 مدرسه چهار کلاسه ای را با مجوز اداره فرهنگ در منزلش دایر نمودو به عنوان اولین معلم رسمی منطقه درآمد وی سپس در سال 1319 با تأسیس مدرسه آذر مدرسه را از خانه اش به این مکان منتقل نمود و در سال 1342 از اداره فرهنگ بازنشسته گردید.

حاج میرزاعبدالله به دلیل اینکه مورد اطمینان و مورد وثوق مردم منطقه بود در ثبت احوال دوره رضاخانی به نام "وثوقی" ثبت و شناخته شد. وی فرد خیر و میهمان نوازی بوده و هر سال به دفعات مکرر سفره و بساط میهمانی برای مردم فقیر و تهیدست منطقه پهن می نمود از بهترین و نیکوترین خصایلی که از وی در اذهان عمومی به یادگار مانده اینست که از کوچک و بزرگ به همه سلام می کرد و در سلام کردن از بقیه پیشی می گرفت و بالاخره این عالم فرزانه پس از 104 سال تلاش و کوشش قرآنی در 19 رمضان سال 1405 هجری قمری همزمان با ضربت خوردن قرآن ناطق بدرود حیات گفت و در قاضی جهان روی در نقاب خاک کشید.

حجت الاسلام و المسلمین حاج شیخ میرزا علی اصغر تاروردی قاضی جهانی

                                         

حاج شیخ میرزا علی اصغر تاروردی فرزند مرحوم حاج علی است که در ســـال 1302 هجــری شمسی در خانــواده ای مذهبی در قاضی جهان بدنیا آمد. دوران کودکی را زیر نظر والد گرامیش سپری نمود و سپس جهت کسـب علــم و دانش از محضر اســـاتید وقت قاضی جهـــان همچون حجت الاسلام حاج میرزا اسد الله محمدی، حاج میرزا عبدالله وثوقی و شیخ علی شیخ علی زاده کمر همت بست و پس از آموزش مقدمات به دلیل علاقه شدید به تحصیل علوم حوزوی و دینی وارد مدرسه طالبیه تبریز گردید و در این مدرسه از محضر اساتید بزرگی همچون حاج میرزا محمد علی چرندابی و حاج میرزا مهدی انگجی بهره های فراوانی برد.

حجت الاسلام حاج میرزا علی صالحی نقل می کند که در این سالها پس از اتمام دروس طالبیه تبریز به اتفاق حاج میرزا علی اصغر تاروردی محضرحضرت آیت الله انگجی رسیده و از معظم له جهت ادامه تحصیلات حوزوی استخاره خواستیم لذا آیه «واما الجدار فکان لغلامین یتیمین فی المدینه...» محرک ما جهت ادامه تحصیلات گردید پس به اتفاق روانه بلده طیبه قم شدیم.

حجت الاسلام و المسلمین تاروردی پس از ورود به قم در حوزه علمیه قم و مدرسه فیضیه مشغول تحصیل گردید و در درس حضرات آیات عظام حجت کوه کمری،بروجردی،مرعشی نجفی، میلانی، خوانساری و گلپایگانی حضور یافت و پس از تحصیل رسائل، مکاسب و سطح دروس فقه و اصول روانه نجف اشرف گردیدودر حوزه علمیه این شهر دروس خارج فقه و اصول را از محضر حضرات آیات عظام خویی، سید محسن حکیم و وحیدی بر گرفته و پس از 10 سال اقامت در عراق جهت انجام مناسک حج راهی مکه مکرمه و مدینه النبی شده و پس از مراجعت ازدواج نموده و تا آخر عمر در شهر قم سکنی می گزیند.

ــ

حاج میرزا علی اصغر تاروردی در قم زندگی اش را با ابتدائی ترین امکانات موجود شروع کرد و تا آخر حیاتش همچنان ساده و بی آلایش ولی باتقوی و صداقت زندگی کرد.وی علاقه خاصی به تلاوت قرآن داشت و در هر مکان حتی در مسافرتها در داخل اتوبوس با صدای بلند به تلاوت قرآن می پرداخت چنانچه در اثر مداومت توانسته بود کل قرآن را حفظ نماید. همچنین سی مرتبه به حج مشرف شده و در صحن مسجد الاقصی نماز گزارده بود.

حجت الاسلام و المسلمین تاروردی سرسختانه و قاطعانه با فساد اخلاقی و بخصوص با لهوولعب مخالفت می نمود و در مورد امر به معروف و نهی از منکر کوتاه نمی آمد و در این مورد از بر خورد فیزیکی نیز مضایقه نمی نمود چنانچه نقل شده که «وشنوه» یکی از روستاهای اطراف قم است که حضرت آیت الله العظمی بروجردی در تابستانها جهت استراحت، گاه گداری به این روستا تشریف می بردند و ایشان نیز در این مدت بعنوان همراه در خدمت معظم له بودند. در یکی از روزها چندین تن از اراذل و اوباش منطقه در اطراف منزل ایشان به عیاشی و خوشگذرانی مشغول بوده و صدای موسیقی ایشان موجبات ناراحتی و مزاحمت برای ساکنین بیت را فراهم ساخته بود لذا حجت الاسلام تاروردی دست به کار می شود و به سراغ او باش رفته و ابتدا شروع به نصیحت و نهی از منکر می نماید و حضور آیت الله بروجردی را در همسایگی ایشان متـذکر می گردد ولی آنها بجای ترک منکر و فساد وی را به باد سخره گرفته و فحاشی می کنند ایشان بعد از آن عبا و عمامه را در آورده و با آنها به زد و خورد پرداخته و تمام وسائل لهو و لهب و آلات موسیقی ایشان را شکسته و کتک مفصلی هم به آنها می زنند ،اراذل و اوباش که انتظار چنین عکس العملی قاطعانه و محکمی را از یک روحـانی و معمّـم نداشتنـد پا به فرار گذاشته و منطقه را ترک می کنند.

حاج میرزا علی اصغر تاروردی تسلط کاملی به زبان عربی داشت و در طول ایام تحصیلات علوم دینی جزو شاگردان ممتاز بود و از محضر بیشتر حضرات آیات عظام هم عصر خود اجازه وصول سهم امام، وجوهات شرعیه و نقل حدیث و روایت را اخذ نموده بود.

وی به کار های عام المنفعه علاقه خاصی داشت و در ایامی که برای تبلیغات احکام اسلامی به بلادمختلف سفر می نمود علاوه بر وظیفه تبلیغ، ایراد منبر و کلاسهای عقاید، در تشویق به تعاون و کمک اهالی در کارهای خیر و عمومی پیش قدم بود.

حجت الاسلام و المسلمین تاروردی بالاخره پس از 73 سال تلاش دینی و ترویج احکام اسلامی سرانجام در سال 1375 جان به جان آفرین تسلیم نمود و در شهر خون و قیام قم دیده از جهان فرو بست. از وی کتابخانه ای به یادگار مانده بود که طبق وصیت آن مرحوم کتب آن تماماً به کتابخانه حضرت آیت الله العظمی مرعشی نجفی اهدا گردید.

آثار باستانی و تاریخی قاضی جهان

 

 مقبره الاولیاء قاضی جهان

                   

در مآخذ و منابع از مقبره الاولیاء یا آرامگاه عارفان، اولیاء و عالمان در محل تپهء بزرگ قاضی جهان نامی برده نشده و تنها و قدیمی ترین نشانی که از وجود آن در این محل نام برده شده در کاشیکاریهای مربوط به ضریح حرم کریمهء اهل بیت حضرت معصومه (سلام الله علیها)در شهر مقدس قم بوده است که به تایید حضرت آیت الله العظمی سید شهاب الدین مرعشی نجفی رسیده و ایشان به دفعات به دانش آموختگان و طلاب قاضی جهانی خویش از جمله مرحوم حجت الاسلام و المسلمین حاج میرزا علی اصغر تاروردی ،مرحوم حجـت الاسـلام و المسلمیـن حـاج میرزا احمد محمـدعلی زاده و حجت الاسـلام و المسلمین حاج میرزا علی صالحی و ... آن راگوشزد کرده و در مورد آن سوالاتی از ایشان نموده است و در نهایت به غیر از تعدادی از کتب معاصر همچون آذریجان شناسی و آذرشهر نوشته آقایان دکتر حمید صبری و بهروز خاماچی در کتب و تذکره قدیمی نامی از آن به میان نیامده است.

در حال حاضر مقبره الاولیاء در ضلع شمال غربی قاضی جهان و تقریبا در حوالی شعبه نفت واقع شده است اگر چه زلزله های متعدد و دزدی غارتگران آثار و عتیقه جات قدیمی، اثری از مزار بزرگان آرمیده در این مکان برجای نگذارده و چنانچه حتی سنگ قبرهای آن نیز اعم از قوچ های سنگی، صندوق های سنگی و سنگ نوشته های قدیمی از دست سوداگران و غارتگران آثار باستانی در امان نمانده است ولـی مـردم قاضی جهــان بدون توجه به آن در طـول دهه های گذشته ضمن تکریم و پاسداشت این محل ،دقت نموده اند تا کمترین بی احترامی در حق آرمیدگان در آن روا نگردد.

                          

از دانشمندانی که در آن دفن گردیده شیخ جهان است که برادر نخیر جان خزانه دار انوشیروان پادشاه ساسانی می باشد. از عارفان دیگری که در آن دفن گردیده پیر خواجه می باشد که احتمالا در قرن هشتم و یا نهم هجری قمری می زیسته است و بالاخره یکی از اولیاءو فرزندان حضرت امام موسی بن جعفر (ع)در آن دفن گردیده که محتملا یکی از همر اهان کاروان حضرت معصومه (س) بوده که از مدینه منوره به قصد انتقال آن بانوی طاهره، خواهر گرامی امام علی بن موسی الرضا(ع) به مرو به ایران آمده و متاسفانه پس از وفات و رحلت آن بانوی بزرگ و دفن آن در شهر قم در این دیار ساکن و در آنجا رحلت نموده است. شایان ذکر است که در مراحل بازسازی و تعمیر ضریح و مقبره آن بانوی عصمت و تقوی درسده های گذشته گروهی از مردم قاضی جهان نیز شرکت داشته اند که احتمالاً نشانه های موجود مورد اشاره آیت الله مرعشی نجفی در کاشیکاریهای حرم مطهر نیز بدان علت بوده باشد(الله اعلم).

عده ای معتقدند قاضی جهان وزیر دانشمندو کاردان شاه اسماعیل اول و شاه طهماسب صفوی نیز در این مکان دفن گردیده که با تحقیقات مفصلی که ازسوی مؤلف در مورد این وزیر اعظم دربار صفوی انجام پذیرفته این نکته مسلم و مسجل گردیده است که قاضی جهان حسنی اصالتا قزوینی بوده و در شاهزاده حسین (امامزاده) قزوین دفن گردیده و مزار وی هنوز پا برجاست .

شواهد امر حاکی از آن است که در ورودی مقبره الاولیاء،دوعدد قوچ سنگی قرار داشته و در داخل آن نیز سنگ قبری به ابعاد 5/0x1 متر قرارداشته که وقتی کسی گوش خود را روی آن می گذاشت صدایی هچون صدای لرزه زمین و صوت خفیفی به گوش می رسید که متاسفانه در سالهای نزدیک به انقلاب همگی آنها توسط افراد نامعلومی ربوده شده و از این محل به مکان دیگری انتقال داده شده اند.

مقبره الاولیاء قاضی جهان یکی از تپه های باستانی قاضی جهان می باشد که در گذشته وقوع اعجازهای مختلفی در آن به وقوع پیوسته، چنانچه تعدادی از سادات و عالمان قاضیجهان ساطع شدن نور از آن در روز عاشورا را نقل نموده اند و در واپسین ایشان، مرحوم حجت الاسلام والمسلمین حاج میرزااحمد محمدعلی زاده (صالحی) به اتفاق همسرش مشاهده نورهایی در بالای مقبره الاولیاء به مدت ساعت های مدید را نقل نموده و همچنین به گفته اهالی مرحوم حاج سید ابراهیم موسوی نیز در ظهر عاشورا وجود نورهایی را مشاهده نموده بود. اصرار مؤلف در نقل این اعجاز ها و تاکید بر احتمال صحت این رویدادها از آنجا ناشی می شود که مؤلف خود در کودکی وجود چیزی های خارق العاده و دور از ذهنی را در محل این مقبره به چشم خود مشاهده نموده ولمس کرده و بدینوسیله اذعان می کند که دلیلی برنادرست بودن ادعاهای این افراد نیافته است.

مردم قاضی جهان بخصوص زنان در گذشته نذرهای مختلفی به مقبره الاولیاء می بردند و حاجات خود را با توسل به ائمه اطهار و امامزاده مدفون در آن می گرفتند و دسته های سینه زنی و زنجیر زنی هیئت های حسینی نیز در ایام انقلاب وقبل از آن در روزهای عاشورا باحضور در بالای این مقبره به سینه زنی، زنجیرزنی و عزاداری می پرداختند و با برپایی مراسم ویژه ای یاد و خاطره شهیدان کربلا را زنده می کردند

متاسفانه بازسازی مجدد آن در اوایل دهه هفتاد ، نه تنها باعث رونق بخشی و غنای عظمت این مکان مقدس نگردید بلکه به دلیل سستی متولیان آن در ساخت و تعمیر اصولی این بنا ، از ارزشها و ابهتی که درگذشته در اذهان و افکار عمومی داشت کاست . باید اقرار نمود که این مکان مقدس با آن همه قدمت و عظمت تاریخـی و مذهبی از سـوی مقامـات ذیربـط مورد توجـه قرار نگـرفت و به امان خدا رها شد و با آن که می بایست در زمره آثار باستانی به شمار آید و سازمان میراث فرهنگی آن را تحت حفاظت خود قرار دهد متأسفانه هیچ اقدامی نه در گذشته و نه در زمان حاضر صــورت نگرفت و این مکان که از قداست ویژه ای برخوردار بود با طرح و نقشه یک بنّای کم اطلاع محلی پی ریزی شد و ساختمان جدید با بنای قبلی بیگانه گشت که پس از مدتی به مخــروبه ای دور از شان تبدیل گردید.این قلم از تمامی بزرگان ،ریش سفیدان و مؤمنین فهیم و همچنین از مسئولین ذیربط انتظار دارد با نگاهی دوباره به جایگاه رفیع این مکان مقدس در عمران و آبادانی آن بکوشند.

تپه های باستانی قاضی جهان

در نگاهی موشکافانه به وضعیت گذشته ناهمواریها و پستی و بلندیهای قاضی جهان به دهها تپه باستانی بر می خوریم که در طول زمان ،افراد سودجو این تپه ها را به خاطر یافتن آثار و گنجینه ها شکافته و به تدریج میراث فرهنگی، باستانی و ملی قاضی جهان را به یغما برده اند و موزه های کشورهای غربی انباشته از آثاری است که از کشورمان به واسطه دلالان و غارتگران در طول زمان به ثمن بخس خریداری و به قیمت گزاف به فروش رسانده اند. گر چه دیگر چیزی از آنها باقی نمانده و به گفته سالخوردگان، شمشیرهای طلا، کوزه های سفالی، خمره های بزرگ، سکه های قدیمی و سنگ نوشته های زیادی در گذشته از زیر این تپه ها در آورده و به تاراج برده اند و متأسفانه شاهان و حمکرانان گذشته نسبت به انتقال این اشیاء گرانبهاوقدیمی عکس العملی نشان نداده اند و گاه به دلیل سطحی نگری و بی لیاقتی برخی از آنان این آثار را به غربی ها هدیه نموده اند و در این مورد نقل شده است که مظفرالدین شاه قاجار به هنگام بازدید از موزه لوور فرانسه و غرفه ایران پیشنهاد می کند که هر چه آثار تاریخی در ایران وجود دارد به این موزه منتقل کنند چون اینها(یعنی فرانسوی ها) بهتر می توانند از آنها نگهداری کنند.

بنا به نوشته دیاکونف در تاریخ ماد توسط سارکن دوم پادشاه آشور 714 سال قبل از میلاد مسیح در این حوالی 150 قلعه و روستا به آتش کشیده شده و سپس با خاک یکسان گردیده است. نظیـر تپه قره تپه، قره قشلاق و تپه اسکو و به نظر می رسد تپه های قاضی جهان نیز از آن قلعه های خاکی کوبیده شده به دست پادشاه آشور باشد.

در خاکبرداریهایی که در چند سال گذشته در تعدادی از این تپه ها توسط افراد مختلف انجام پذیرفته استخوانهای پوسیده ای از زیر خاک در آورده شده است که به نظر می رسد این تپه ها در گذشته معبد یا گورستان بوده و از این تپه ها در گذشته بعنوان گورستان استفاده شده است.

از تپه های باستانی قاضی جهان می توان به تپه های مقبـره الاولیاء، تپه باغی در پشت حمـام عمومی، تپهء باغ آقا رسول، تپهء باغ کنسول، تپه درمان قاباغی، تپه باغی در اطراف شعبه نفت، تپه قلعه در زمینهای مرز قاضی جهان و آذرشهر، تیکانلی تپه، تپه اطراف آغ گل کوچک و ... اشاره نمود و چنانچه ازگذشتگان نقل گردیده است این تپه ها از طریق راه های زیرزمینی با یکدیگر ارتباط داشته و به یکدیگر متصل بوده اند.

 مسجد سنگی(داغ مسجدی)

                        

در پای کوه قیزیل داغ و درست در جنب پیکره اژدها و در روبروی سر آن آثاری از مسجد سنگی به جای مانده است که متأسفانه در اثر تخریب یکی از اهالی سودجو در گذشته از بین رفته است. این مسجد که درقاضی جهان به داغ مسجدی معروف است محل عبادت عارف، صوفی و عالم جهانگردی بنام پیر خواجه بوده است که به نظر می رسد در حول و حوش اواخر قرنهای هشتم و نهــــم می زیسته و از بقایای نیم تنه پشتی مسجد چنین به نظر می رسد که این مسجد در ابعاد کوچکتری به طول و عرض تقریبی 3x2 و به ارتفاع 2 متر ساخته شده بود و دهلیزها و متعلقات دیگری نیز داشته است.

در مورد تاریخ بنای این مسجد که در دل کوه از طریق تراش خوردن سنگهای کوه ایجاد گردیده اطلاعات دقیقی وجود ندارد فقط به ذکر این نکته بسنده می کنیم که این مسجد قدیمی ترین مسجد قاضی جهان محسوب می گردد که در اثر غفلت بزرگان در گذشته توسط فرد سودجویی تخریب گردیده و آثار و علایم آن از بین رفته است.

 آسیاب صمدخان

                 

این آسیاب ، قدیمی ترین آسیاب آبی قاضی جهان است که بقایای آن هنوز باقی مانده و توسط صمدخان از اجداد حاج محمدرضا ممقانی (حاج مسّا) در قسمت جنوب غربی قاضی جهان و در منطقه درمان قاباغی ساخته شده است که از دو سنگ گرد و بزرگی ساخته شده بود که بوسیله اهرم و میله ای به پروانه ای در زیر اتصال داده شده بود که بوسیله هدایت آب چشمه« بیوک ســو» به این نقطه، پروانـه های آسیــاب می چرخیده و گندم مردم قاضی جهان و آبادیهای اطراف را آرد می نموده است.

جهت هدایت آب بیوک سو به این نقطه که در ارتفاع بالاتری از چشمه قرار داشته سازندگان آسیاب مجبوربوده اند تا با کندن کوه، آب را از پای کوه قیزیل داغی به آسیاب صمدخان انتقال دهند لذا برای این منظور«دلیه لی داش »ایجاد شده است.

این آسیاب تا سال 1327 هجری شمسی کار می کرده و متأسفانه بدلیل کم شدن دو چشمه از سه چشمه آب بیوک سو عملاً آب یک چشمه نتوانست در ادامه کار آسیاب مؤثر افتد، از این زمان بود که مردم مجبور شدند گنــدم احتصالی مزارع خود را جهت آسیاب به آذرشهر، گوگان و قرمزگل انتقال دهند و روزها و شب ها برای آرد شدن گندم هایشان معطل گردند.

 گورستان های قدیمی

همچنانکه قبلاً در بحث تپه های باستانی گفته شد این تپه ها قدیمی ترین گورستان ها و محل دفینه اموات مردمان گذشته بوده است که بزرگترین و معروفترین آنها مقبره الاولیاء قاضی جهان می باشد .از واپسین گورستان های قاضی جهان می توان به گورستان بزرگ اشاره نمود که در عهد ناصری از طریق اهالی دیزج آقاحسن به مردم قاضی جهان فروخته شده است.

 پیکره اژدها

                     

پیرامون هر پدیده یا اثری افسانه پردازی همیشه وجود داشته است و مردم در مورد سابقه و یا تاریخچه هر اثر و نمادی قدیمی و باستانی که اطلاعاتی نداشته و پشت پرده هر مسئله ای که بر ایشان تاریک بوده معمولاً برای آن داستانسرایی نموده و افسانه های مختلفی بر آن ساخته اند و پیکره اژدهایی که درست در پای کوه قیزیل داغی(کوه طلا) و در جنب مسجد سنگی(داغ مسجدی) توسط سنگ تراشان بزرگی کنده شده نیز از این امر مستثنی نبوده است که البته همیشه همه این افسانه ها ساختگی نبوده اند. مردم در گذشته بر این باور بودند که در مسجد سنگی یکی از اولیاء و انبیاء الهی در حال خواندن نماز بوده و در حین سجده طولانی که داشته اژدهای عظیم الجثه ای به قصد خوردن وی به سویش حمله ور می گردد که در این حین به خواست و اراده الهی تبدیل به سنگ می گردد و بدینوسیله اژدها به مقصود پلیدی که داشته نایل نگردیده است.

متأسفانه این پیکره کنده کاری شده اژدها در سالهای قبل از انقلاب و در طی تخریب مسجد سنگی توسط یکی از اهالی سودجو آسیب دیده و قسمتی از بینی، چشم ها،پولک ها و بدن آن از حالت و شکل اصلی و اولیه فاصله گرفته است و بدلیل عدم برخورد متولیان آثار باستانی و همچنین عدم مسئولیت پذیری نهادی خاص، اینگونه از آثار و جاذبه های باستانی روز به روز تخریب شده و به سنگوله تبدیل گردیده است.

 دالان نوزالی(نوروزعلی)

قاضی جهان در توسعه و تکوین خود مراحل مختلفی را پشت سر گذاشته است و می توان چنین تصور کرد که این توسعه ابتدا از دو نقطه شروع شده و پس از طی مراحل و دوره های گوناگونی به یکدیگر متصل گشته و مجموعه واحدی را تشکیل داده اند. یکی از این نقــاط ،هسته اولیــه فعال و دیگری هسته اولیه غیر فعال باید نامیده شود. هسته اولیه فعال آبادی در حقیقت همان محله پشت مسجد جامع قاضی جهان است که بنام دالان نوزالی معروف می باشد.

شخصی به نام حاج نوروز علی در همان محل اقدام به درست کردن محله کوچکی می نماید که راه ورودی آن دالانی سرپوشیده بود و در ابتدای این دالان طویل، درب چوبی بزرگی نصب شده بود.

حاج نوروز علی فرد متمکنی بوده و دستور داده بود تا دو طرف این دالان بزرگ را با آجرهای خشتی بزرگ و سنگ های تراش خورده ای بسازند.

در مورد اینکه این دالان چه زمانی ساخته شده و پیشینه تاریخی آن به چه دوره ای برمی گردد متأسفانه مؤلف در یافتن سندی معتبر که گویای زمان حیات حاج نوروز علی باشد ناکام ماند ولی آنچه مسلم و مسجل گردید اینست که این دالان بین دوره ایلخانی و عهد صفوی وجود داشته و در موقع کوچ اهالی ایلانجی به این محل به همراه محله بالا حمام پا برجا بوده است.

 مسجد جامع قاضی جهان

                

آنچه از قرائـن و شواهـد پیداست پس از مسجد سنگی یا مسجد پیرخواجه(داغ مسجدی) در پای کوه قیزیل داغ، قدیمی ترین مسجدقاضیجهان، مسجدجامع آن می باشد،اگرچه نمی توان نظر قطعی درباره تاریخ نخستین بنای این مسجد ابراز نمود ولی آنچه مسلم است در عهد صفوی و در موقعیت زاویه مسجد فعلی، مسجدی با ارتفاع کم و مساحت تقریبی 50 متر مربع وجود داشته که محل عبادت و راز و نیاز مردم آن دوره به حساب می آمده است و در زمان کوچ اهالی ایلانجی برپا بوده است.در ماه ربیع الاول سال 1262 هجری قمری(1224 هجری شمسی) و درست در زمان حکومت محمدشاه قاجار توسط مـرحوم حاج حسین قاضی جهانی (فاضلی) زمینی برای مسجد خریداری و به قسمت زاویه پیوند داده شده است.

حاج حسین فاضلی زمین مسجد جامع قاضی جهان و مسجد امام خمینـی آذرشهر (مسجد بازار)را طی وقف نامه مشترکی وقف نمود و پس از آن ضمن اینکه به هزینه خود اقدام به ساخت این مساجد نمود ضمناً موقوفه های دیگری را نیز در ضمن همین سند مسجد وقف نمود تا ورّاث قانونی اش از عواید این زمینها و باغها جهت تأمین مخارج آتی این دو مسجد هزینه نمایند. از جمله این موقوفات می توان به سهم و حقابه نهر هناب ، باغ حاج حسین در سه راهی گوگان، باغ نصیر (زمین مدرسه شهدا) ، باغ خانم و یخچال گلی آذرشهر اشاره نمود.

مسجد جامع قاضی جهان که نمونه عینی همین مسجد در آذرشهر و عجب شیر بوسیله حاج حسین ساخته شده بود دارای چهار شاه نشین در چهار گوشه مسجد بوده که یکی از شاه نشین ها برای حضور بانوان در طبقه اول مسجد و دو شاه نشین دیگر یکی به خیابان اصلی باز می شد و دیگری به کوی بالاحمام مشرف بوده است که جهت استفاده مردان به کار گرفته می شد و شاه نشین چهارم نیز مربوط به چایخانه و آشپزخانه می گردید.

در آخرین بازسازی این مسجد، سنگ بزرگی به طول 2 متر و به ارتفاع تقریبی 40 سانتی متر از زیر دیوار مسجد در آمد که روی این سنگ ،نوشته ای بدین مضمون از زبان حاج حسین کنده کاری شده بود:

« من(یعنی حاج حسین) این مسجد را ساختم، هر کس بتواند از این سنگ بالا رود به این مسجد دعوت شده است»، پس از آنجایی که ارتفاع سنـگ 40 سانتی متـر بود و به اندازه یک پله ارتفـاع داشته پــس می توان چنین در نظر گرفت که همه مردم قاضی جهـان از پیــر و جــوان گرفته تا آن طفـل خردسال می توانند از این سنگ بالا روند پس همه مردم قاضی جهان به مسجد جامع دعوت شده هستند.

                

این مسجد آخرین بار به همت حاج محمد پورصادق و با همیاری اهالی بازسازی گردید و محراب زیبایی بر آن ساخته شد. در گذشته این مسجد افراد و بزرگانی همچون مرحوم حاج حسین رنجبری، حاج یوسف توکلی و حاج محمود محمدی به عنوان ریش سفیدان و هیئت امنای آن خدمات فراوانی انجام داده اند و از واپسین هیئت امنای آن می توان به آقایان حاج میرزا مهدی وثوقی، حاج محمد صادق مدرس، حاج محمد پورصادق، حاج اسدالله رنجبری، مرحوم حاج اسماعیل لطفی، حاج ابوالفتح پورصادق، مرحوم حاج علی توکلی، مرحوم حاج محمود شیخ علی زاده ، میرزا صادق وثوقی و ... اشاره نمود.

دیگر مساجد قاضی جهان

بعد از مسجد جامع قاضی جهان، مساجد حضرت ولی عصر(عج)یا مسجد علیا(یوخاری مسجد)، مسجد حضرت ابوالفضل(ع) یا مسجد سفلی(اشاقی مسجد)، مسجد حاج عبدالله، مسجد حاج کاظم و مسجد دیزج آقاحسن ساخته شده و در مورد مساجد فوق تنها به ذکر این نکته بسنده می کنیم که قدمت آنها کمتر از 130سال بوده و در سال1352مسجد ولی عصربه همت مرحوم حاج علی توکلی، حاج تقی محمد علی زاده، حاج حسن جعفرنژاد، مرحوم حاج رضاقلی دایی ، مشهدی ابراهیم خلیل پورخلیل و همیاری اهالی این محله بازسازی کلی شده و همچنین مسجد حضرت ابوالفضل نیز پس از چندین بار نوسازی بالاخره در سال 1383 به کوشش آقایان رحیم قاضی جهانی، حاج علی عباس پور، حاج مهدی زینالزاده ، مهندس مهدی ممقانیان و مردم این محله بازسازی کلی گردید و مسجد حاج کاظم در ابتدای کوچه اسلام نیز که درعهد ناصری توسط مرحوم حاج کاظم کاظمی از فرزندان حاج حسین فاضلی و مسجد حاج عبدالله که توسط حاج عبدالله قاضی جهانی در ابتدای کوچــه شریفی ساختـه شـده بودند به دلیل طـرح هادی قاضی جهان و ریزش سقف آن، به خیابان ملحق گردیدند.

                    

                                        مسجد حضرت ولیعصر (عج)

 علم یاتدی

           

به قرار اطلاع و گویش سالخوردگان ، منطقه دهخوارقان در گذشته در معرض یورش و حمله اکراد از جانب و سمت عجب شیر و میاندوآب بوده و در این میان باالطبع قاضی جهان از توابع دهخوارقان نیز از حملات کردهای یاغی بی نصیب نبوده است. طبق اسناد و مدارک موجود بین سالهای 1013 و 1297 هجری قمری اکراد منطقه اطراف میاندوآب در زمان شاه عباس صفوی، طوایف بلباس از حوالی ارومیه در زمان نادر شاه افشار و در زمان فتحعلی شاه قاجار و شیخ عبیدالله نامی از مشایخ اکراد در زمان ناصرالدین شاه قاجار به تاخت و تاز، یاغیگری، دزدی و ایجاد فتنه در شهرهای مختلف آذربایجان پرداخته و بنا به عادت دیرینه با استفاده از ضعف و ناتوانی حکومت های مرکزی سر به شورش برداشته و در مناطق مختلف ایجاد ناامنی نموده اند. چنانچه شاه عباس در سال 1018 هجری قمری برای سرکوبی شورشیان کرد به رهبری امیر بیگ به آذربایجان آمده و دژ مستحکم « دم دم» در نزدیکی ارومیه را متصرف شد و غائله اکراد قلعه دم دم را خاموش ساخت. طوایف بلباس از ایلات کرد و سنی مذهب حوالی ارومیه بودند و در ناحیه مرگور ارومیه سکونت داشتند و به تحریک دولت عثمانی با استفاده از تعصبات مذهبی مردم عوام، مزاحمتهایی را برای آبادیها و شهرهای مختلف آذربایجان فراهم می کردند. در سال 1158 هجری قمری وقتی شورش و یاغیگری طوایف بلباس به نادرشاه افشار رسید و فهمید که اکراد بلباس خسارات زیادی را به ساکنین آذربایجان وارد آورده و اموال و احشام آنان را به یغما برده اند رضا قلی فرزند خود را به این سمت هدایت نمود تا اشرار کُرد را متفرق سازد.

و در نهایت جسارت های شیخ عبیدالله نامی از مشایخ کرد است که به خیال خام تصرف کل آذربایجان به شهرهای مختلف حمله می برد که متأسفانه در اثر بی کفایتی ناصرالدین شاه قاجار این صوفی مسلک خسارت های زیادی به آبادی های منطقه وارد ساخت و بالاخره اکراد به رهبری وی در مقاومت شجاعانه مردم بناب شکست خورده و متفرق شدند.

آری چنانچه گفته شد مردم قاضی جهان نیز همچون سایر آبادی ها از حمله اکراد یاغی بی نصیب نبودند لذا جهـت آمادگی بیشتـر و همچنین گرفتن موضع دفاعی در قبال حمله کردها بنا به پیشنهاد بزرگان نقطه ای در بالای کوه قیزیل داغی مشرف به عجب شیر و میاندوآب بنام « علم یاتدی » تعبیه گردید و نگهبانانی جهت حضور در آن گماشته شدند و پرچم و علمی بر بالای آن نصب گردید و نگهبانان موظف بودند تا هنگام حمله اکراد یاغی با کشیدن پرچم به سمت پایین مردم قاضی جهان را از حمله ایشان آگاه سازند. این کار در ضمن اینکه سر و صدایی ایجاد نمی کرد و جلب توجه نمی نمود بلکه بهترین وسیله برای آگاه سازی مردم منطقه بشمار می رفت و هرگاه یکی از اهالی از پایین کشیــده شدن پرچم اطلاع می یافت بقیه مردم را با علائم ویژه ای همچون اذان بی موقع آگاه می ساخت. و در اینصورت بود که مردم قاضی جهان می توانستند با ایجاد وحدت بین خود و انتقال زنان و کودکان به مناطق امن و مخفی، موضعی دفاعی به خود گیرند.

در مورد تاریخ دقیق ایجاد جایگاه پرچم اطلاع دقیقی وجود ندارد و فقط آنچه گویای امر است اینست که این نقطه در بین سالهای 1013 لغایت 1297 هجری قمری بوجود آمده و مورد استفاده قرار گرفته است.

 حمام میرزامقصود(بالاحمام)

این حمام قدیمی ترین گرمابه قاضی جهان است و طبق تحقیقات به عمل آمده در زمان حکومت صفویان وجود داشته و در حد فاصل بین خیابان امام خمینی(ره) و کوی بالاحمام ساخته شده بود. این گرمابه در همه فصول سال به غیر از فصل کار و کشاورزی (تابستان) فعال بوده که بعدها در ایام سلطه قاجار با احداث حمام حاج تقی از رونق افتاد و کارایی گذشته خود را از دست داد.

با احداث حمام بزرگ توسط حاج تقی(شریفیان)، میرزا مقصود تاروردی با مساعدت و کمک مالی مرحوم حاج نائب ممقانی دوباره تعمیر اساسی این حمام را شروع نموده و آنرا مجدداً راه اندازی کرد که بایستی اذعان نمود که وجود دو گرمابه در محیطی کوچک مثل قاضی جهان موجبات رقابت بین دو گرمابه دار را فراهم ساخت بطوری که بیشتر مردم اغلب اوقات از ترس آبرو نمی دانستند در کدامیک استحمام نمایند.

این گرمابه تا مدتی قبل از انقلاب فعال بوده و به دلیل فرسودگی رها گردید و بالاخره در جریان طرح هادی و عقب کشی خیابان اصلی قاضی جهان تخریب گردید.

این حمام از سپیده صبح تا شامگاه برای استفاده عموم باز بود و دارای خزینه آب سرد و گرم کوچکی بوده که بوسیله آب « کت چشمه سی » تغذیه می گردید.

 حمام حاج تقی ( بیوک حمام )

همچنانکه گفته شد حمام میرزا مقصود در فصل تابستان تعطیل می گردید لذا مردم مجبور بودند تا در این ایام جهت رفع آلودگیها ، مسیر طولانی اخی جهان را پیموده و در حمام این روستا استحمام نمایند بالطبع پیمودن این مسیر برای زنان قاضی جهان مشکل می نمود و امنیت ایشان را به دلیل گذر از میان باغ های جاده اخی جهان به خطر می انداخت.

در زمان حکومت قاجار و مشخصاً در اواخر عهد ناصری، مرحوم حاج تقی(شریفیان) به فکر ایجاد گرمابه ای افتاد تا مردم قاضی جهان بخصوص زنان را از مشکلات پیش روی برهاند. لذا در مسیر « کت چشمه سی » و روبروی حمام میرزا مقصود اقدام به احداث حمامی بزرگتر از آن نمود که خزینه آبی به طول 3 و عرض 4 و نیز به ارتفاع 5/3 متر داشت که معمولاً تا ارتفاع 2 متری از آب پر می شد و زیر آن اجاقی بود که به وسیله هیزم تغذیه می گردید.

این حمام از نیمه شب تا اذان صبح و طلوع آفتاب برای استفاده مردان و از زمان طلوع آفتاب تا اذان ظهر مورد استفاده زنان قرار می گرفت و بعداز ظهرها نیز در اختیار مردان واقع می شد. بعدها تحت فشار بهداشت ، خزینه جای خود را به 6 عدد نمره با دوش مستقل داد. قیمت و بهای استفــاده از حمـام در دوره های مختلف ، نرخ های متفاوتی همچون 5 شاهی، 10 شاهی، 15 شاهی، 1 ریال و 2 ریال داشته و به گفته جناب آقای میرزا تقی شریفیان از نوادگان مرحوم حاج تقی خزینه حمام با استفاده از یک کوزه بزرگ روزانه لایروبی می شد و همچنین یک بار در سال شستشوی کلی می گردید که متأسفانه قبل از انقلاب تعطیل شد و سرانجام به نانوایی تبدیل گردید.

بقعه میرزا محمد قره سی

                        

در حد فاصل بین دلیه لی داش و مسجد پیر خواجه کوه قیزیل داغی قاضی جهان درست در پایین غار ننگ، سنگ عظیم الجثه و بزرگی به وزن تخمینی 200 تن در اثر ریزش کوه از کوه قل خورده و در این مکان جای گرفته است که مردم معمولاً به آن مکان میرزا محمد قره سی می گویند. افراد پیر و سالخورده قاضی جهان در مورد وجه تسمیه این محل چنین اظهار می دارند که در دوره ناصری چوپانی به نام میرزا محمد بوده که در آن مکان سکنی گزیده و گوسفندان خود را نیز داخل غار ننگ جای میداده و در آن نگهداری می نمود و در پای کوه نیز اقدام به دوشیدن شیر گوسفندان خود می کرد از بخت بد در اثــر زلزله ای که روی داده بود تخته سنگ بزرگی از بالای غار از کوه جدا شده و درست روی سر چوپان و دو گوسفندش که در حال دوشیدن شیر آنها بوده سقوط می کندواز آنجایی که در آن موقع وسایلی جهت تکان دادن تخته سنگ نبوده لذا آن چوپان و دو گوسفندش در زیر آن دفن شدند و آن مکان به بقعه میرزامحمد قره سی معروف گردید.

در اینکه میرزا محمد چوپان از کدام یک از خانواده های قاضی جهانی بوده اقوال مختلف وجود دارد ولی آنچه در ظاهر امر به نظر می رسد جناب آقای حاج عبدالحسین جبــارزاده نتیجه و فرزنــد میرزا محمد می باشد که خود وی به نقل از پدرش مرحوم مشهدی محمد جبارزاده نقل می کند که فقط دو رأس از گوسفندان پدربزرگ پدرم در اثر سقوط تخته سنگ در زیر آن مانده و میرزا محمد چوپان در این حادثه جان سالم به در برده بود و همه گفتار و نقل و قول مردم جز تخیل و داستان سرایی چیز بیشتری نمی تواند باشد.