گیروازا و میان پور از شیرینی های سنتی و محلی قاضی جهان

گیروازا و میان پور از شیرینی های سنتی و محلی قاضی جهان

معرفی میان پور(میان پر) ؛ گران ترین شیرینی محلی در قاضی جهان

در قاضی جهان از گلابی ، زردآلو ، شفتالو ، هلو و انجیر ، میان پور(میان پر) تهیه می کنند که بسیار خوشمزه است و معمولاً بر سر سفره شب یلدا و عید نوروز برای پذیرایی ارائه می شود که از ارقام آجیل چهارشنبه سوری اهالی قاضی جهان به شمار می رود.

میان پر که در برخی از مناطق کشورمان به اسم  جوزغند نیز می شناسند یک نوع شیرینی محلی و سنتی اهالی قاضی جهان است که به دست بانوان قاضی جهانی درست می شود .

بالا بودن کیفیت مواد اولیه موجود در این نوع شیرینی و سخت بودن مراحل ساخت باعث افزایش قیمت این محصول شده است .

برای درست کردن این شیرینی میوه‌ گلابی یا زردآلو یا هلو یا شفتالو یا انجیر و حتی آلو را پوست می‌کنند تا سه روز در پشت بام‌ آفتاب بخورد و خشک شود، سپس هسته‌ آن را خارج می‌کنند و یک روز دیگر در آفتاب می‌ماند، بعد داخل این میوه را با مواد مخلوط تشکیل‌شده از بادام، هل، مغز هسته زردآلو و خاک قند پرکرده و دهانه آن را با ظرافت خاصی می بندند و دوباره در آفتاب قرار داده وخشک می‌کنند.

در قاضی جهان میان پور شفتالو ، به گیروازا مشهور می باشد.

فرهنگ معین یکی از معانی تعریف‌شده برای جوزغند را (جوز) شفتالوی خشک‌شده و (غند)، (آگند) یا (آکند) یعنی افکندن آورده است. 

اشعار ترکی از استادحاج مجید(باقر) وثوقی قاضیجهانی در وصف قاضی جهان

اشعار ترکی از استادحاج مجید(باقر) وثوقی قاضیجهانی 

 در وصف قاضی جهان 

قدجهان «قاضیجهان» - قسمت اول

قدجهان شهرک اولوبدور یاپیشیب گوگانه،

بیرطرفدنده اخیرجاندی گلیب میدانه،

بیرده همسایه غله زاردی،سپس  آذرشهر،

اوطرفدنده پولوستردی،باخیر ممقانه،

پارچه بافدور،حوله بافدور،فرش باف،

بوا‌وچی رونقی وار،صادراولور هریانه،

بیرده کارخانه قیسی،دوزه لیر یایدا فقط،

قیسی دور مغزبادام،گردو گدیر تهرانه،

اولماسایدی بو نچه کارخانادا قالمیشیدوخ،

بو دوردبش کارخانانین محصولیدور پشتوانه،

قدجهان بیرگوزل ابادیدی املاکی چوخ آز،

یاخجی باغلار، هامیسین صاحب اولوب بیگانه،

گازی وار،سویی واردور،برقی چوخدان چکیلیب،

تلفنی دایراولوب، وصل اولوب هریانه،

حاج صادق گتدی اوگون برقی و بیرده پستی،

بخش تزریقیده گتدی بو گوزل فرزانه،

حقی واریاده سالام،حاج علینین خدمتینی،

آبیاری گتیریب،خدمت ایدیب شاهانه،

هرکسین خدمتی وارقدجهانا الله اونا رحمت ایله،

باغلارین باخچالارین،تبدیل ایله گیلن رضوانه،،

قدجهان «قاضیجهان» - قسمت دوم

سویملیدورقدجهانین باغلاری،

بستانلاردا،گل بسرین طاغلاری،

قوهونلاری،قارپیزلاری،بیرده اوزوم باغلاری،

دادلی دوزلی،یوغورتلاری،یاغلاری،

قدجهاناکشیک ویررداغلاری،

ایرمی بیرایل قدجهاندا قالمیشام،

قیزیل داغدان من چوخ الهام المیشام،

گیجه گوندوزباغلاردا دولانمیشام،

اوخوموشام، آغلامیشام، یانمیشام،

طبیعتدن الهام الیب اللها اینانمیشام،

قدجهانین چوخ گوزلدورهاواسی،

باخچالارین،باغلارینین صفاسی،

باغلاردان گلیری صنوبرینین صداسی،

بیرگوزل کیشیدیرچوخدوروفاسی،

دوست یولونداجاندان کیچن اوغولدور،

هامی بیلیرچوخدور بونون صفاسی،

اللی ایلدور، آیریلمیشام ایلیمدن،

بیرگون دوشمزاوز وطنیم دیلیمدن،

دوسلاربیلیرمن قورخمارام اولومدن،

قلبیم یانیر آیریلمیشام گولومدن،

ناراحتم قیزیل داغی بوشلادیم،

غربتده قالماقی،گلیب خوشلادیم،

غربتده چوخ  آجی شربت ایچمیشم،

بدترین شهری من نیه سیچمیشم،

ای قیزیل داغ دره لرین واراولسون،

کهلیکلرین، فره لرین واراولسون،

شورسولارین، قیه لرین واراولسون،

کهلیک اوتی، تره لرین واراولسون،

شورسویون فایداسی انساناچوخدور،

بوشورسویون تایی هچ یرده یوخدور،

محلاتدا،سرعینده،وارایستی سو بیلیرم،

بوشورسودور، بوطعم اولاردا یوخدور،

ای قیزیل داغ، سن بوردومون گوز‌وسن،

‌وثوقینین،صحبتی سن، سوزوسن،

وثوقی چون الهام آلیبدورسندن،

آرارات سان، یا سن طورون اوزوسن،

صنوبری دائم داغدا اوخوردی،

آداخلی قیزبیگ جورابین توخوردی«ازشهریار»

میزاعلی ده دسمالینی هی باجادان سوخوردی،

خانم عمه میرزاعلی دن قورخوردی،

ای قیزیل داغ ییلاقلارین واراولسون،

اتگونده بولاقلارین واراولسون،

داغ دوشونده،چارداقلارین واراولسون،

قیزلارگلسین شورسویوندا یوو‌نسون،

قیزلاردان صورا اوغلانلار سویونسون،

قدجهاندا میوه باغی چوخ واردی،

یاخجی اوزوم، مغزگردو خرواردی،

قویونلاری کسمه لیدور پرواردی،

مهمان نوازدیلارقوناق سویللر،

اوزلرین قوناقا فدا ایدللر،،

قدجهان «قاضیجهان» - قسمت  سوم

محرمده گورملیدیرقدجهانین دسته سی،

عرشه چیخارهرگون حسین وای سسی،

زنجیرویران،سینه ویران،بیرده عرب دسته سی،

حاج محمدین روضسینه قولاق ویریب اغلاماق،

حاج حمیدین اشعارینی ضبط ایلیوب ساخلاماق،

قدجهانین چشمه لری قورویوب،

خانم باجی چورکلری سولویوب،

بشقابلارا پنیرگردو دولدوروب،

قوناق گوزلور،گلسین یسین یالانسین،

خانم باجیم،دیسین گولسون حالانسین

خانم باجیم یادگاردی ددمدن،

چوخ سویرم اونی من اوز ننمدن،

زنده دیلدی،اوزاق اولسون هرغمدن،

آیریلماسین،منیم تکین وطندن،

اوزونه غم غصه ویرمزدنیادا،

ناراحت ایله مز اوزون هرزادا،

وثوقی چوخ سویر اوز اوباسینی،

هامی سویر وطنین آناسینی،

گویلی ایستیر دوستلارین صداسینی،

بیرده قیزیل داغدان الهام آلیدی،

اوزسویدوگی یرده بیرده قالایدی،

بواشعاری یازدیم دوستلاراویانسین،

اینانمیوب اگرگورسون اینانسین،

دنیادا بیر رنگه فقط بویانسین،

اللهین رنگیندن یاخجی رنگ اولماز،،

الله رنگینه بویانان خلقی تنگ اولماز،،

لزوم برچیده شدن القاب زشت و اسامی مستعار در قاضی جهان

لزوم برچیده شدن  القاب زشت و اسامی مستعار  در قاضی جهان 

افراد جامعه در زندگی همیشه در پی یافتن راهی هستند تا زمینه های شادی و خوشحالی خود و دیگران را تأمین کند اما این بدان معنا نیست که شادیشان به گونه ای باشد که باعث زیرپاگذاشتن حریم اخلاقی خود و دیگران باشند و برخی از این افراد گاهی این شادی را بامسخره کردن و دست انداختن دیگران به نامهای مختلف از قبیل طنز، جوک و غیره بیان می کنند اما این پدیده ای ناهنجار است که ازنظر قرآن ، روایات و متون ادبی و میراث کهن ما و کتاب های متفکران علوم اجتماعی، رفتاری مذموم و نکوهیده شمرده شده است.

در آیات قرآنی از دو منظر به مسأله استهزا توجه شده است: نخست از منظر امور اعتقادی و مسایل مرتبط با آن است. این آیات که مربوط به حوزه عقیده و دین است به مسأله تمسخر مخالفان دین اشاره می کند و آنان را از این کار بازمی دارد و تهدید می کند دوم از منظر امور اخلاقی به این مسأله توجه داده شده که این گونه رفتار نه تنها در شأن مؤمنان نیست بلکه ناهنجاری است که می بایست از آن پرهیز کرد. از این رو قرآن با اشاره به منشأ این ناهنجاری و آثار و پیامدهای اجتماعی و روحی و روانی آن و بیان عاقبت این کار به کسانی که در این وادی به استهزای مؤمنان می پردازند و آن را امری عادی برمی شمارند هشدار داده و تهدید به مجازات و کیفری سخت در آخرت می کند.

خداوند در آیه ۱۱ سوره حجرات با اشاره به این مسئله می فرماید: کسانی که خود را بهتر می یابند و از خود متشکر هستند به استهزا و تمسخر اقوام دیگر می پردازند. اگر این افراد به خودشان و آنانی که مسخره شان می کنند خوب نگاه کنند و با دقت و تأمل بنگرند شاید آنان را از خود بهتر بیابند. (یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آَمَنُوا لَا یَسْخَرْ قَومٌ مِنْ قَوْمٍ عَسَى أَنْ یَکُونُوا خَیْرًا مِنْهُمْ وَلَا نِسَاءٌ مِنْ نِسَاءٍ عَسَى أَنْ یَکُنَّ خَیْرًا مِنْهُنَّ وَلَا تَلْمِزُوا أَنْفُسَکُمْ وَلَا تَنَابَزُوا بِالْأَلْقَابِ بِئْسَ الِاسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإِیمَانِ وَمَنْ لَمْ یَتُبْ فَأُولَئِکَ هُمُ الظَّالِمُونَ﴾ ای کسانی که ایمان آورده‌اید ! نباید گروهی از مردان شما گروه دیگری را استهزاء کنند ، شاید آنان بهتر از اینان باشند ، و نباید زنانی زنان دیگری را استهزاء کنند ، زیرا چه‌بسا آنان از اینان خوبتر باشند ، و همدیگر را طعنه نزنید و مورد عیبجوئی قرار ندهید ، و یکدیگر را با القاب زشت و ناپسند مخوانید و منامید( برای مسلمان) چه بد است ، بعد از ایمان آوردن، سخنان ناگوار و گناه‌آلود (دالّ بر تمسخر ، و طعنه زدن و عیبجوئی کردن ، و به القاب بد خواندن ) گفتن و بر زبان راندن ! کسانی که ( از چنین اعمالی و اقوالی ) دست برندارند و توبه نکنند ، ایشان ستمگرند ( و با سخنان نیشدار ، و با خرده‌گیریها ، و ملقّب گرداندن مردم به القاب زشت و توهین‌آمیز ، به دیگران ظلم می‌کنند ).

در روایتی از رسول اکرم (ص) نیز آمده است : برادران دینی خود را با بهترین نام آنان صدا بزنید و آنان را با لقبهای ( زشت ) نخوانید.  (کنزالعمال ، جلد ۱۶ ، صفحه ۴۲۱ ، حدیث ۴۵۲۱۹) و یا در روایتی دیگر از رسول خدا (ص) نقل شده است که فرمودند : کسی که شخصی را به غیر نام خودش { با القاب زشت } صدا کند ، فرشتگان ، او را لعنت میکنند. ( کنزالعمال جلد ۱۶ صفحه ۴۲۰ حدیث).

اینها را گفتم تا برسم به این مطلب که اگر نگاهی عمیق به فرهنگ مرسوم در گذشته این مرز و بوم بیندازیم می بینیم که در گذشته برای افراد علمی و آنانی که از علوم طبی آگاهی داشتند از عناوینی چون "ملا" و "طبیب" و"حکیم" استفاده می شده که امروزه شکل وسیع تری به خود گرفته است و برخی این عناوین عبارت اند از؛ "آموزگار"، "معلم"، "دبیر"، "مهندس"، "دکتر" و "نخبه" و یا برای هنرمندان از القابی چون؛ "استاد"، "میرزا"، "میر"، "خان" و "آ" استفاده می شد و یا برای ورزشکاران عنوان هایی چون "پهلوان"، "یل"، "قهرمان"،"مرشد"، "غیور" و "دلاور" به کار برده می شد و همچنین در برخی موارد که گاه به صورت مشترک نیز می آمد از القابی چون؛ "امیر"، "میر"، "میرزا" ،  "خان"، "خواجه" ، "آ" ، "شیخ" ، "شیر" ، "ملا"،"سردار" استفاده می شد گاه نیز به سبب تقدس و احترام برای افرادی که به زیارت اماکن متبرکه مشرف می شدند عناوینی نظیر "مشهدی"، "کربلایی"، "حاجی" به کار گرفته می شد برای زنان نیز القابی همچون "بانو"، "خانم" ، "بی بی" ، "مشهدیه" ، "کربلایی" ، "حاجیه" و گاه عنوان "آغا" قبل یا بعد از نام زن می آمد و برای آقایان از "آقا" بعد از نام یا قبل از آن استفاده می شد که دادن این صفات و القاب نه تنها بد نبود بلکه از نظر اجتماعی نیز خوب به شمار می رفت ولی در  یکصدسال گذشته دادن برخی القاب زشت و زننده نه تنها در همه روستاها و شهرها مرسوم گردیده ، قاضی جهان نیز از این امر مستثنی نبوده است.

باید گفت لقب یا اسم مستعار، نامی ثانویه برای فرد است که در مسیر زندگانی یک فرد ساخته می شود و محصولی اجتماعی تلقی می شود که هویت اجتماعی او را با یک عبارت خلاصه شده به خود فرد و دیگران باز روایت می کند.

القاب و اسامی مستعار جمع آوری شده مورد استعمال در قاضی جهان توسط راقم این سطور برای ساکنان آن تا پایان مرداد ماه سال 93 نزدیک به 200 مورد بوده که 20 مورد یعنی ده درصد القاب  به زنان تعلق دارد که این اسامی به دسته های مختلف همچون بدنی، موقعیتی و حادثه ای، شغلی، کلامی، جنس مخالف، حیوانی و گیاهی، جغرافیایی، کالا و اشیاء، معکوس و القاب کجروی های اجتماعی طبقه بندی می شوند.

القاب بدنی به خصلت های فیزیولوژیکی بدن افراد اشاره دارد همچون نسبت دادن به خصلت های فیزیکی بدن مثل قد، وزن ، رنگ پوست، اشاره به عدم تناسب اعضای بدن مثل اشاره به بینی بزرگ  یا چانه دراز ، اشاره به عیوب و بیماری بدنی مثل کچلی، لوچی ،کری،چلاقی و دیوانگی که باید گفت القاب بدنی از پرکاربرد ترین القاب محسوب می شود و حدود ده درصد از القاب قاضی جهان را تشکیل می دهد .

القاب موقعیتی و حادثه ای به نقش ها و حوادث زندگانی فرد اشاره دارد که به مواردی همچون اشاره به تولد غیرعادی فرد مثل تولد در هفت ماهگی و یا حوادث دوران کودکی ، اشاره به نقش هایی که فرد در نمایش های محلی مثل تعزیه آنها را انجام  داده است مثال ایفای نقش یزید  و شمر در شبیه خوانی اشاره دارد .

القاب شغلی اشاره به مهارت شغلی فرد با افزودن کلماتی مانند استاد دارد ، القاب کلامی به نحوه صحبت و صدای فرد اشاره دارد و القابی که به گاف و یا تکیه کلامی فرد اشاره دارد مثل :چی گفتی، القاب جنس مخالف به نسبت دادن خصلت های جنسی زنانه به مردان و خصلت های جنسی مردانه به زنان مربوط می شود، القاب حیوانی و گیاهی به خصلت های حیوانات و یا گیاهان که در فرهنگ عامه به آنها تصریح شده است می باشد همچون اشاره به نام حیوانات اهلی مثل مرغ و خروس، اشاره به نام حیوانات وحشی مثل گرگ و خوک و روباه ، اشاره به نام پرندگان مثل گنجشک، قناری ، یاکریم بلبل و زاغک که باید گفت حدود 5 درصد از القاب مورد استفاده در قاضی جهان به القاب حیوانی و گیاهی تعلق دارد .

القاب جغرافیایی اشاره به سفر های زیارتی فرد مثل مشهدی، حاجی و کربلایی ، اشاره به محل تولد افراد ، نسبت دادن افراد به اقوام دیگر همچون کرد (فرد واقعا" کرد نیست بلکه این لقب فرد است) ، نسبت دادن به ادیان دیگر مثل یهودی و ارمنی، که باید گفت القاب جغرافیایی بویژه القاب زیارتی بسیار پرکاربرد است .

القاب معکوس نیز خصلتی که عکس آن در رفتار فرد وجود دارد به فرد نسبت داده می شود .این القاب نوعی طنز را چاشنی خود دارند. درصد فراوانی این القاب کم است مثلا مرحوم عبداله که به وی بئکار عبداله می گفتند درصورتی که به اندازه سه نفر کار می کرد.

القاب تغییر تلفظ نیز از تغییر تلفظ اسامی کوچک و نام خانوادگی و حتی القاب دیگر حاصل می شوند مثل ابیل بجای ابوالفضل و ابوالفتح و القاب کجروی های اجتماعی هم به سابقه وجود کجروی های اجتماعی مانند قتل ، دزدی، مشروب خواری، همجنس بازی، قمار.......در فرد اشاره دارد.

در خاتمه برخی القاب مستعمل در قاضی جهان که در میان آنها القاب زشت هم دیده می شوند و با معذرت از اهالی فرهنگی و  فرهنگ دوست قاضی جهان لازم می دانم در ادامه بیاورم تا عمق زشتی استعمال آنها برای جوانان و افراد تحصیلکرده مشخص گردد تا منبعد از آنها در گویش های روزانه استفاده نکنند و با فرهنگسازی از بکار بردن آن در محاورات روزانه خودداری نمایند چراکه هم در آیات و روایات از دادن آن نهی شده ایم و هم از نظر اخلاقی و اجتماعی نیز مجاز به استعمال آنها نیستیم:

نمونه ای از القاب و اسامی مستعار :  ........