قاضی جهان و غائله خودمختاری آذربایجان

v     قاضی جهان و غائله خودمختاری آذربایجان

                                                           

     غائله آذربایجان و تشکیل فرقه دموکرات به رهبری جعفر پیشه وری یکی از اثرات نامطلوب و شوم جنگ جهانی دوم می باشد که در سرنوشت مردم خطه آذربایجان اثرات نامطلوب و مخربی به جای گذاشت. این مصیبت که از دخالـت مستقیــم همسایـه شمالی ایران در امور داخلی و شئون زندگی اهالی در جهت تفرقه افکنی بین فرقه ها و نژادها و قومیت های مختلف سرچشمه می گرفت توسط دشمن اشغالگر و متجاوز بر مردم تحمیل می شد. ارتش نیرومند شوروی در داخل خاک ایران پشتیبان فرقه دموکرات آذربایجان است. این حزب عملاً با خلع سلاح نیروهای دولتی و با بهره گیری از حمایت ارتش سرخ از آذر ماه 1324 رسماً خودمختاری آذربایجان را در چهارچوب هویت های فرهنگی، نژادی، جغرافیائی و قومی ترک اعلام می دارد، شهرهای آذربایجان یکی پس از دیگری سقوط و تسلیم قوای فرقه دموکرات می شوند. عوامل داخلی آنان تحت شعارهای عوام فریبانه وارد میدان شده اند و استقلال داخلی و خودمختاری را با حفظ تمامیت ارضی کشور به خلق آذربایجـان نوید می دهنـد و خواب اتحاد آذربایجان آن سوی ارس را می بینند.

     پیشه وری برای رسمیت بخشیدن به حکومت خود اسکناس مخصوصی چاپ و به جریان انداخت که از اعتبار کافی برخوردار نبود، گویا مردم از ترس توده ایها در جریان مبادلات تجاری، اجباری به قبول این پول تن در می دادند. ستاد فرماندهی دمکراتها در باغ ملت آذرشهر قرار داشت و از طریق این مرکز سه نفر از فریب خوردگان بومی قاضی جهان را با خود همراه کرده و به ایشان سلاح و مهمات داده بودند تا بوسیله زور سلاح مردم قاضی جهان را به عضویت این فرقه در آورند. در روبروی مسجد جامع، سکوی بلندی بود که از روی این سکّو، نامه ها، بیانیه ها و آخرین تصمیمات این فرقه از طریق این نفرات به اطلاع مردم قاضی جهان رسانده می شد .شعارهای توده ایها عبارت بودنداز:«یاشاسین باش وزیر، یاشاسین دانایی، یاشاسین آنادیلی». آنان جوانان را تحت فشار قرار می دادند تا به سربازی بروند، افرادی که آنروزها را به خاطر می آورند می گویند: سر کرده این فرقه در آذرشهر مدام از این مثل ترکی بهره می گرفت: «من آقا،سن آقا، اینک لری کیم ساغا».

     توده ایها با کلاههای پشمی گوسفندی و تفنگ بر دوش شناخته می شدند و پوششی همچون سربازان شوروی سابق داشتند که از اولین اقداماتشان تغییر نوشته تابلوهای ادارات از فارسی به ترکی بود. در عرض چند روز کتب مدارس را تغییر داده و حتی اسناد رسمی نیز به زبان ترکی نوشته می شد و در مجموع مبلغ پان ترکیسم در آذربایجان و ایران شدند. این حرکت و فرقه از آنجایی که پشتوانه و حامی مردمی نیافت و نیز به جهت قطع حمایت روسها از ایشان در مدت کوتاهی درست پس از یکسال در آذر ماه 1325 با فرار رهبران فرقه به شوروی و اعدام تعدادی از آنها بدست قوای دولتی برچیده شد.

     از اشعاری که در آن زمان مردم برای دمکراتها ساخته و برای همدیگر می خواندند عبارت بود از:

پیشه وری دوز دوروب             یانیندا بیر قیز دوروب

قارقا  ایشییب چینینه               دئیر به اولدوز دوروب