آداب و رسوم فعلی ازدواج در قاضی جهان

آداب و رسوم فعلی ازدواج در قاضی جهان

     آغاز پیوند مقدس زناشوئی و تشکیل خانواده در قاضی جهان با خواستگاری شروع می شود. انتخاب دختر از طرف پسر یا خانواده او انجام می گیرد و پس از انجام تحقیقات جامع در اطراف رفتار و طرز معیشت و نیز بحث و تبادل نظر و بررسی در مورد خصوصیات زندگی دختر در جمع اعضای خانواده، بزرگ خانواده قبل از هرگونه خواستگاری رسمی موضوع را با پدر یا مادر دختر در میان می گذارد و از ایشـــان می خواهد تا قبل از هرگونه جواب مثبتی موضوع را فاش نسازند و لذا پس از موافقت خانواده عروس چند نفر از بزرگان خانواده اعم از پدر، پدربزرگ، برادر، عمو، دائی، مادر، مادر بزرگ، عمه، خاله، خواهر و... به خواستگاری میروند. شایان ذکر است قبل از این خواستگاری پسر به اتفاق مادر و یا خواهرش به دیدار دختر می شتابد و اگر دختر مورد نظر توجه پسر را جلب نماید مادر و یا خواهر داماد  هدیه یا تحفه ای را همچون پارچه و لباس راکه در زیر چادر خویش قایـــم کرده با اشاره پســر تقدیم عروس آینده خویش می کنند .

                              

     در روز خواستگاری پس از توافــق اولیه، میــزان مهریه دختر تعیین می گردد و طرفین در مورد آن به چانه زنی می پردازند و معمولا این چانه زنی ها و گفتگو ها با شوخی و مزاح ملیح خانواده داماد و عروس انجام می پذیرد و طبق سنت در مهریه عروس یک جلد کلام  الله مجید، آئینه و شمعدان و مقداری طلا و نیز با توافق طرفین تعدادی سکه تعیین می گردد. پس از حصول توافق،کله قند و یا شاخه نباتی را که خانواده داماد همراه خود آورده اند می شکنند و مبارک باد میگویند و کامی شیرین کرده و آغاز نامزدی اعلام می شود، این تشریفات معمولا شب هنگام انجام  میگیرد.

     پس از انجام خواستگاری با توافق قبلی با دعوت همگانی از کلیه دوستان ، آشنایان و فامیل، مراسم رسمی عقد خوانی در منزل عروس انجام می گیرد که در قاضی جهان بنام «هبلی»و یا مراسم «بله برون» مشهورمی باشد.

     بعد از رسمیت یافتن عقد ازدواج، داماد به جهت احترام و حیا، دور از چشم پدر زن گاهگداری به دیدار عروس می رود و در هر دیدار هدیه ای هر چند کوچک تقدیم عروس می نماید. بسیار جالب است بگوئیم تا زمانی که عروس در منزل پدرش زندگی می کند و به خانه بخت انتقال نیافته است در اعیاد ملی و مذهبی همچون عید نوروز و شب یلدا و نیز در مواقعی که عروس در یکی از عروسی های محل حضور یافته داماد با تهیه و ارسال شیرینی و آجیل و هدیه ای در خـور، ضمن احتــرام به عروس وفاداری خود را به او اعلام می دارد.

     جشن عروسی و برگزاری آن با مقدماتی همراه است و چند روز قبل از آغاز مراســــم معمول شروع می شود و در قدم اول دلجوئی و کسب اجازه از اقوام، آشنایان، دوستان و همسایگان سوگوار نزدیک است که به دیدار اینگونه افراد می روند و ضمن تسلیت گوئی برای آغاز عروسی کسب اجازه می کنند و خانواده های سوگوار با عرض تبریک برای زوج جوان آرزوی خوشبختی کرده و از عدم حضورشان در جشن عروسی عذر خواهی می نمایند.

     معمولا یک هفته مانده به عروسی خرید لوازم عروسی انجام می گیرد که داماد به اتفاق مادر و خواهر و عروس به اتفاق مادر یا خواهر جهت خرید به بازار می روند و همه گونه لوازم عروسی اعم از آئینه و شمعدان و دیگر وسایل ضروری را خریداری می نمایند.

     درست 2 روز قبل از عروسی،افرادی از خانواده داماد متشکل از دو نفر از ریش سفیدان و سه الی چهار نفر از جوانان رشید و نیرومند جهت انتقال جهیزیه به خانه داماد، روانه خانه عروس شده و اشیاء و هدایای تقدیمی پدر عروس با حضور ریش سفیدان دو طرف به دقت کامل ارزیابی شده و صورت برداری می شود. این فهرست را حاضرین در مجلس و پدر داماد به عنوان تحویل گیرنده کالاها امضاء می کنند و بدین طریق جهیزیه عروس را با نظم و ترتیب خاصی به منزل داماد انتقال می دهند و شایان ذکر است که در گذشته کالاهای تحویلی قیمت گذاری شده و مبلغ جهیزیه اعلام می گردید ولی اکنون این سنت منسوخ شده و فقط صورت کالاها تنظیم می گردد.فردای آن روز دو تن از زنان طرف عروس به خانه داماد می روند تا اتاق عروس را با جهیزیه ارسالی بیارایند.

     گفتنی است قبل از انتقال جهیزیه در منزل عروس مراسم«پالتارکسمه»برگزار می گردد که در آن تعدادی از زنان خانواده داماد نیز دعوت شده و با صرف نهار به جشن و شادمانی می پردازند. بعد از مراسم پالتارکسمه، عروسی مردانه در منزل داماد برگزار می گردد که در این مراسم طبقهایی تحت نام «خونچا»شامل لوازم عروسی، لباس داماد، شیرینی و میوه از منزل عروس به آن ارسال می گردد و قبل از هر عملی داماد پس از استحمام و مراسم ویژه آن در اتاق جداگانه ای به وسیله لباس های ارسالی خانواده عروس توسط سلمانی محل آرایش می شود و با رقص و پایکوبی همچنانکه دو نفر ساقدوش و سولدوش وی را با چراغ های گرد سوز یا دو عدد شمعدان همراهی می کنند در جمع مدعوین حاضر شده و عروسی شروع می شود و پس از رقص و شادمانی از میهمانان پذیرایی بعمل می آید. حال موقعی فرا می رسد که قرار است تا عروس به خانه بخت برود لذا هر دو طرف خانواده عروس و داماد در شب عروسی تعدادی از اقوام نزدیک خود را دعوت نموده و ولیمه می دهند و سپس چند نفر از خانم ها به همراه پدر داماد برای بردن عروس می آیند پدر دامادرا می آورند و او با یک دستمــال یا یک شال که آن را سـه بار از بالای سر عروس تا زیر پایش حرکت داده و دور کمرش می بندد و دعا می کند و از خداهفت پسر ویک دختر برای عروسش آرزو می کند.

     در این هنگام عروس دستش را به عنوان اینکه انعامی از پدر شوهرش بگیرد بالای سر خود می گذارد و پدر داماد نیز انعامی به او می دهد و عروس آماده رفتن به خانه داماد می شود حال نوبت نزدیکان عروس است که در آستانه در از خروج عروس جلوگیری می کنند و یکی از جوانان با به دست گرفتن فانوس روشن راه عروس را با گرفتن درب خروجی سد می کند و تا زمانی که از پدر داماد انعامی نگرفته از بردن عروس ممانعت می کند.

     در دیگر طرف، داماد نیز با بدست گرفتن دسته گلی به پیشواز عروس می آید و با دادن دسته گل و رقص و پایکوبی نزدیکان داماد مراسم تداوم می یابد.

          

     فردای عروسی و شب زفاف مراسم بند انداخت و در اصطلاح محلی «بندی تاخ»برگزار می شود که در قدیم به «دواخ قاپما» اطلاق می گردیده است. این مراسم در خانه داماد برگزار می شود و از زنان دو طرف در این مراسم دعوت بعمل می آید.

     در قدیم در برنامه دواخ قاپما بالای سر عروس پارچه ای رنگی می بستند و یکی از بچه ها که می توانست پارچه یا دواخ را از سرعروس برداشته و فرار کند به آن بچه انعام می دادند.

     دو روز پس از عروسی، برنامه دید و بازدید و به اصطلاح «گوروش» شروع می شودوعروس و داماد به اتفاق پدر و مادر داماد به خانه یک به یک اقوام نزدیک اعم از پدر و مادر، عمه و خاله، دایی، عمو و... سرزده و صاحب خانه، تحفه و هدیه ای به رسم یادبود ازدواج عروس و داماد تقدیم ایشان می نماید.

     و در نهایت مراسم پاگشایی و« ایاق آشما » از طرف اقوام عروس و داماد برگزار و بدین ترتیب پرونده عروسی بسته می شود.

     لازم به ذکر است که برخی از خانواده ها بعد از برگزاری«پالتارکسمه»و انتقال جهیزیه، عروس و داماد را برای گذراندن ماه عسل به یکی از شهرهای مشهد، شیراز، اصفهان و جزیره کیش می فرستند و در این اواخر سفر حج عمره نیز به اسامی فوق اضافه گردیده است.