شبکه آبیاری قاضی جهان

           شبکه آبیاری قاضی جهان

 

     شبکه آبیاری قاضی جهان در سال 1351 به همت مرحوم حجت الاسلام و المسلمین حاج میرزا حسن رسولی امام جماعت مسجد امام خمینی(ره)آذرشهر و تلاش اعضـای انجمـن و اعضــای خانـه انصـاف قاضی جهان و با حضور ریش سفیدان و بزرگان، کلنگ زنی آن در این سال بدست آن مرحوم انجام پذیرفت. هیئت بزرگـان قاضی جهـان متشکـل از آقایـان حاج میـرزا علـی صالحـی، حـاج علی توکلی، حاج محمدصادق مدرس، حاج محمدپورصادق و حاج حسین ممقانی بود که در اولین سال در سال 1352 حق انشعاب آب هر خانه را سه هزار ریال تعیین کرده بود. شبکه آبیاری قاضی جهان بوسیله چاه نیمه عمیقی تغذیه می گردید که در ملک شخصی مرحوم حاج یوسف توکلی در دهه چهارم ایجاد شده بود و قبلاً از طریق موتور آب آن، باغات اطراف آن آبیاری می گردید.

     پس از افتتاح شبکه آبیاری به مدت 2 سال مدیریت این شبکه به حاج میرزا مهدی وثوقی سپرده شده و پس از آن به صاحب اصلـی شبکـه، مرحـوم حاج علی توکلی سپرده شد. این شبکه، آب قاضی جهان و اخی جهان را تأمین می نماید.

     حاج علی توکلی فرزند حاج یوسف است که در سال 1302 در خانواده ای مذهبی دیده به جهان گشود. وی یکی از فعالان عرصه انقلاب و از بسیجیان فرتوتی بود که  عمری را به خدمت در عرصه های مختلف اجتماعی سپری نموده و شبانه روز در پی خدمت به مردم بوده است. وی از ریش سفیدان و بزرگان مسجد ولیعصر بوده و  در سال 1351 با همیاری اهالی این محل در بازسازی کلی آن نقش بسزایی ایفا نمود.

     حاج علی توکلی پس از هشتاد سال خدمت به مردم بالاخره در فروردین سال 1382 دار فانی را وداع گفته و در وادی رحمت قاضی جهان به خاک سپرده شد.

                     

     لازم به یادآوری است که بدلیل فرسودگی شبکه آب مشروب و عدم فشار لازم آب و همچنین به علت عدم تکافوی آن، شبکه و منبع جدیدی در منطقه آغ گل کوچک توسط جهاد کشاورزی ایجاد شده است.و در صورت موافقت اصولی احتمال اینکه انشعابی از لوله آب زرینه رود به تبریز که از میان مزارع قاضی جهان عبور داده شده است در نظر گرفته شود.

جاذبه های زیبای قاضی جهان

جاذبه های زیبای قاضی جهان

قاضی جهان گل سرسبد آذربایجان

دورنمای زیبایی از قاضی جهان

پیکره اژدها در قاضی جهان

عکس ماهواره ای گوگل از قاضی جهان

گسل  زیبای کوه قیزیل داغی در قاضی جهان

 چشمه شورسو  در کوه قیزیل داغی در قاضی جهان

چشمه آب معدنی قزل داغ(شور سو)قاضی جهان

چشمه آب معدنی قزل داغ(شور سو)قاضی جهان

      

     در جنوب قاضی جهان تپه های قرمز رنگی است با نام قزل داغی که آبهای گاز دار پس از خروج از زمین به رسوبات آهکی تبدیل شده به تدریج سفت و سخت می شود و تبدیل به نوعی از ترکیبات آهکی می گردد و از سوراخ های کوه گازهای آهکی با صدای مخصوصی خارج می شود،این چشمه جوشان به«شورسو»معروف است.

     تعداد مظاهر فعال شورسو 2 مورد می باشد که قطـر حوضچه های یکی از آنها 2 متر و دیگری 5/1 متر می باشد و تعداد مظاهر نیمه فعال آن10 مورد می باشد که قطر حوضچه آنهاکوچک می باشد.

     رنگ آب چشمه تیره با مزه ملحی و درجه حرات آب 20 درجه و با آب قلیایی دارای گاز کربنیک ، کربنات کلسیم و همچنین منیزیم ،آهن و سلفاتهای این آب معدنی در ردیف  آب معدنی های بیکربناته کلسیک و منیزین دار و آهن دار سرد است که مردم قاضی جهان و آبادیهای اطراف در فصل تابستان جهت استفاده از خاصیت شفابخش این آب معدنی به شورسو میروند و درحوضچه های کوچک آن آب تنی می کنند و از لجنهای رسوبی این چشمه که خواص طبی دارد به دست و پای خود می مالند.

     ویلسون جهانگرد آمریکایی در خاطرات خود می نویسد:

« معروف ترین مرمر به رنگ قرمز،سبز و سفید در منطقه جنوب غربی آذرشهر واقع است که از چشمه های بلوری کوه قرمز این شهر ایجاد می شود اینها چشمه های مرمر معروف هستند».

     یکی از جاذبه های توریستی قاضی جهان همین آب معدنی شورسو می باشد که  متولیان امر می توانند با ایجاد استخری بزرگ در مسیر آن از مزایای آتی آن در جهت عمران و آبادانی قاضی جهان بهره برداری نمایند که متأسفانه تاکنون اراده ای جمعی در جهت نیل به آن شکل نگرفته و کاری در خور صورت نپذیرفته است.

محصولات کشاورزی قاضی جهان

v     محصولات کشاورزی قاضی جهان

     محصولات کشاورزی عمده ترین تولیدات قاضی جهان می باشند چنانچه میزان تولید در هکتار محصولات آن به جز بادام و گندم آبی از متوسط تولید استانی بالاتر بوده است. قاضی جهان زمین کشاورزی دیم نداشته و تمام اراضی زیر کشت آن بوسیله مخازن زیرزمینی و نهرهای منشعب از رودخانه نوشین چای آبیاری می شوند. بخش باغداری نسبت به زراعت رونق فراوان داشته و یکی از مناطق مهم تولید میوه استان محسوب می گردد. طبق آمار و اطلاعات اداره جهاد کشاورزی استان، کل زمینهای زیر کشت قاضی جهان 520 هکتار بوده که 228 هکتار آن برای زراعت و 292 هکتار آن به باغداری اختصاص داشته است. جدول زیر آمار انواع و میزان تولیدات زراعی قاضی جهان را که توسط سازمان جهادکشاورزی استان تهیه گردیده نشان می دهد.

نوع محصول	گندم	جو	نباتات علوفه ای	سیب زمینی	محصولات جالیزی	پیاز	نخود	جمع
سطح زیر کشت به هکتار	25	15	100	40	28	10	10	228
تولید در هکتار به تن	76/2	8/2	7	30	5/22	45	2	ـــ
تولید سالانه به تن	69	42	700	1200	630	450	20	3111

      اهمیت محصولات باغی قاضی جهان به مراتب بیشتر از تولیدات زراعی آن می باشد. براساس داده های آماری از کل زمینهای اختصاص یافته به باغداری بیشترین سهم را درختــان گردو و بـادام در اختیار گرفته اند. جدول زیر میزان تولید و مقدار اراضی باغی قاضی جهان را در سال 1371 با ذکر متوسط تولید در استان نشان می دهد.

نوع محصول	بادام	زردآلو	گردو	سیب درختی	انگور	گلابی	گیلاس	توت	درختان غیر مثمر
مقدار زمین زیر کشت به هکتار	120	100	12	30	15	5/2	1	1	10
میزان تولید در یک هکتار به کیلوگرم	1666	12000	1583	25000	8000	28800	13000	15000	ـــ
متوسط تولید استان به کیلوگرم	2155	8293	3340	8155	4886	7540	4592	ـــ	ـــ

این آمار در سال 1383 نسبت به دوازده سال قبل از آن تغییر کرده و برخی از گردونه رقابت کنار رفته اندو در این قسمت ضمن تشریح هر یک از آنها به آن می پردازیم:

الف ـ گردو

     در تمامی باغات قاضی جهان گردو وجود داردوبه دلیل از بین رفتن درختان دیگر به علت وجود کوره هــای آجرپزی و کوره های زغال چوب که اینک با تمهیدات سازمان حفاظت محیط زیست از منطقــه جمع آوری شده اند درخت گردو جایگزین زردآلو، سیب، گلابی و بادام گردیده است و می توان گفت که قاضی جهان مملو از این میوه می باشد. درختان تنومند و بزرگی که گاه بلندی هر یک از آنان به 20 الی 30 متر می رسد. سطح زیرکشت درخت گردو در سال 1383 در حدود 130 هکتار بوده و سالانه قریب به 200 تن محصول از باغات جمع آوری می گردد. گردوی کاغذی و چوالدوز دو نوع از محصولات عمده گردوی قاضی جهان می باشد.

ب ـ گلابی

     هر شهر و منطقه ای میوه و سوغاتی مخصوص به خود دارد و در گذشته، گلابی قاضی جهان معروف بوده و بهترین سوغاتی آن محسوب می گردیده است و انواع مختلف آلاتپه، تبرزه، گیش ارموده، گلابی ارمود و ... دارد.

ج ـ زردآلو

     قاضی جهان در بین سالهای 1295 لغایت 1335 هجری شمسی بزرگترین تولید کننده و صادر کننده قیسی و برگه زردآلوی آذرشهر و بلکه اغراق نیست اگر بگوییم اولین در استان سوم کشور بوده است .وجود باغهای مملو از زردآلو و همچنین کارخانه های بزرگ تهیه برگه و قیسی،زردآلوی باغات آذرشهر، گوگان و آبادیهای اطراف را به سمت قاضی جهان می کشاند.

     بزرگترین کارخانه منطقه آذرشهر، کارخانه زردآلوی گیرخ نودانّی (چهل ناودان) قاضی جهان بود که صاحب اصلی آن شخص ثروتمند و متمولی به نام بارون آوانس بوداغیان و برادرانش بودند که از ارامنه کشورمان محسوب می شده و مالک بزرگترین بانک خصوصی تبریز در عهد رضاخان به شمار می رفتند و این کارخانه در بین سالهای 1295 الی 1300 هجری شمسی به مدیریت مرحوم حاج حسین کاظم زاده معروف به شریف ساخته شده و دارای انبارهای بزرگ و طویل و اتـاق هـای زیـادی بـوده که در منطقـه باغ شالی قاضی جهان و در قسمت جنوب غربی دیزج آقاحسن واقع گردیده بود.

     بارون آوانس به دلیل صداقت و امانت داری حاج حسین (شریف)، اداره این کارخانه بزرگ را به وی سپرده بود و در امور اداره آن دخالتی نمی نمود. در این کاخانه در حدود 200 الی 300 کارگر زن از گوگان، تیمورلو و قراغیل هر روز صبح تا عصر به کار مداوم می پرداختند.

      دومین کارخانه بزرگ زردآلوی قاضی جهان کارخانه مرحوم حاج حسین رنجبری در باغ حاج عباسعلی بود.

     زردآلو جزو میوه های هسته دار است که انواع مختلفی همچون رضی اریک، آجی اریک، اردوباد، سردری، حاج نصیر و شیریـن اریـک دارد که زردآلوی رضـی و تبـرزه قاضی جهـان از همه مرغوبتر و با ارزش تر می باشد.

     متأسفانه درختان حجیم زردآلو به علت وجود کوره ها خشک شد و اینک فقط از آنهمه درخت فقط صدها اصله آن باقی مانده است.

د ـ د- آلوچه  

     درختان آلوچه قاضی جهان انواع مختلفی همچون مراغه آلچاسی، قرمزی آلچا، تبرزه آلچاسی، ترش آلچا، پاییز آلچاسی و نارین آلچا دارد.

هـ ـ انگور

     تاکستانهای انگور قاضی جهان در سال 1383 حدود 25 هکتار از اراضی قاضی جهان را اشغال نموده که در همین سال مقدار تولید آن 160 تن می باشد. از محصـولات این تاکستان ها سبزه، کشمش و شیـره انگور تهیه می کنند. از انگورهـای آن می توان به انگورهای صاحبی، قزل اوزوم، تبرزه، گلین بارماقی، خلیلی، جغ جغا، کشمش سفید و قرمز، شاهانی و قره اوزوم (تولا گوزی) اشاره نمود.

              

و ـ بادام

     بیشترین درخت بادام قاضی جهان در منطقه ملادییز آن وجود دارد که به علت انتقال آب زرینه رود به تبریز و عبور لوله کشی گاز و همچنین بسیاری از عوامل آلوده کننده زیست محیطی، بیشتر این درختان از بین رفته و از 120 هکتار زمین زیر کشت درختان بادام در گذشته به 40 هکتار در سال 1383 رسیده است.

     از انواع بادام قاضی جهان می توان به پسته بادام، آجی بادام، یازلی بادام، کاغذی بادام، داش بادام و شفتالی بادام اشاره نمود.

زـ سیب درختی

     از جمله میوه های باغی قاضی جهان سیب آن است که انواع مختلفی همچون پاییز آلماسی، ترش آلما،قرمزی آلما، قره یارپاق، حاج آقا الماسی و ... دارد.

 

ح ـ دیگر درختان

     در باغات قاضی جهان درختان میوه دیگری همچون گیلاس، هلو، شفتالو، آلبالو، توت، سنجد ، فندق و درختان غیر مثمری همچون درخت تبریزی (قلمه) و قره آغاج وجود دارند.

اسنادی قدیمی از قاضی جهان

اسنادی قدیمی از قاضی جهان

سند حقابه قاضی جهان از نهر هناب دهخوارقان

مربوط به  اوایل دوره ناصری

وقف نامه مسجد جامع قاضی جهان و مسجد

 امام خمینی آذرشهر به سال 1262 قمری